Ασύμμετρη απειλή κατά της κατοικίας, του Γιώργου Μ. Χατζηστεργίου

Πηγή: Εφημερίδα Συντακτών

Ξυλογραφία του Constant le Breton από εικονογράφηση βιβλίου του Εντγκαρ Αλαν Πόε «Η πτώση του οίκου των Ασερ»

Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται χωμένη βαθιά στον πάτο ενός πηγαδιού. Η επίσημη (δηλαδή η κυβερνητική: τοπική και ευρωπαϊκή) εκδοχή είναι ότι αυτό συμβαίνει επειδή χάσαμε έναν πόλεμο. Αλλά αυτή η εκδοχή είναι έωλη. Πώς μπορεί να έχεις χάσει έναν πόλεμο για τον οποίο δεν γνώριζες ότι είχες εμπλακεί και πληροφορείσαι γι’ αυτόν κατόπιν εορτής;

Το χειρότερο είναι ότι ο πόλεμος αυτός δεν έχει λήξει, καθώς ο βομβαρδισμός σε βάρος μας συνεχίζεται μονομερώς με αυξανόμενη ένταση. Ζούμε μια προϊούσα ανθρωπιστική κρίση, ενώ παράλληλα καταστρέφονται οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας, όπως και το υπόβαθρό τους –τωρινό και μελλοντικό– με απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού τους, αλλά και των Πανεπιστημίων, που μέσα σε ένα κλίμα κατασυκοφάντησής τους επιδιώκεται να εξισωθούν με ΙΕΚ, αλλοτριώνονται οι πόροι και αφανίζονται κάθε είδους αποθέματα που συνιστούν προϋπόθεση για την ενδογενή ανάπτυξη.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό πρέπει να τελειώσει. Ομως, καμία δράση δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική προς αυτή την κατεύθυνση αν δεν δουλέψουμε ώστε να συγκροτηθεί ένα συνολικό όραμα που θα εμπνεύσει και θα κινητοποιήσει τη μεγάλη πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας. Για να υπάρξει η πιθανότητα να συμβεί αυτό, πρέπει –εκτός των άλλων διαδικασιών– να αρχίσουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η «ομίχλη του πολέμου» –κρίσιμο στοιχείο για την επίτευξη της νίκης, κατά τον μεγάλο στρατηγιστή Φον Κλάουζεβιτς– λειτουργεί αυτή τη στιγμή μόνο σε βάρος μας. Στο πλαίσιο αυτού του άρθρου η κατοικία προσφέρεται από πολλές απόψεις (κοινωνικές, παραγωγικές, αποθεματικές) ως πεδίο ανάλυσης της κατάστασης, πολύ περισσότερο που πρακτικά όλοι οι κάτοικοι της χώρας έχουν σχέση μ’ αυτό (ως ιδιοκτήτες, παραγωγοί, χρήστες, κ.λπ.), οπότε είναι ευκολότερο να συνεννοηθούμε έτσι παρά χρησιμοποιώντας θολές έννοιες (όπως π.χ. «ανάπτυξη») εν κενώ.

Να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους

Τους τελευταίους μήνες ο καινούργιος εφιάλτης του συνόλου σχεδόν της ελληνικής κοινωνία ακούει στο όνομα ΕΝΦΙΑ – που δεν είναι παρά η κορύφωση της άγριας φορολόγησης των ακινήτων. Βεβαίως, μέσα σε ένα κλίμα απόγνωσης και παραίτησης που κυριαρχεί, η δημόσια συζήτηση εστιάστηκε σε δευτερεύοντα ζητήματα: στα «λάθη» που έγιναν στους υπολογισμούς, στην αναγκαιότητα η εξόφληση να γίνει σε περισσότερες δόσεις, στο αν είναι «δίκαιος» ή όχι σε σχέση με το πώς αφορά μικρές ή μεγάλες περιουσίες, κ.λπ.

Τα ζητήματα αυτά ασφαλώς έχουν τη βαρύτητά τους, αλλά η έμφαση σ’ αυτά αποσιωπά την καταστρεπτική φύση τέτοιου είδους νόμων, οι οποίοι πλήττουν καίρια και ανεπανόρθωτα την κατοικία ως πυλώνα της κοινωνικής ασφάλειας, ως επενδυτικού αποθέματος των κατοίκων αυτής της χώρας, αλλά και ως βάση της ενδογενούς παραγωγικής δραστηριότητας. Να πούμε λοιπόν τα πράγματα με το όνομά τους. Συγκεκριμένα και ενδεικτικά:

Πρέπει να σταματήσουμε τον λεκτικό εξωραϊσμό των χαρατσιών, που ψευδεπίγραφα αποκαλούνται «φορολογία». Δεν πρόκειται για φορολόγηση επί των κερδών μιας δραστηριότητας, αλλά για χαράτσι επί των ακίνητων αποθεμάτων των πολιτών. Η συνέπεια είναι προφανής: με τον αφανισμό των αποθεμάτων καθίσταται αδύνατη η ενδογενής παραγωγική ανασυγκρότηση.

Σε κοινωνικό επίπεδο, είναι μαθηματικά βέβαιο πως με την εφαρμογή τέτοιου είδους χαρατσιών σε πολύ λίγα χρόνια τεράστιο ποσοστό του πληθυσμού θα αποξενωθεί από την ακίνητη περιουσία και βεβαίως από την κατοικία του. Πρόκειται για εξέλιξη που προκαλεί δέος και είναι πρωτόγνωρη για την ιστορία του ελληνικού κράτους από την εποχή της ανεξαρτησίας του μέχρι τώρα. Εχει μάλιστα ενδιαφέρον, από την άποψη μιας διαστροφής τύπου Οργουελ, ότι οι κάθε είδους απολογητές των δυνάμεων καταστροφής αναφέρονται στο υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα όχι ως κατόρθωμα ή ως σοβαρό αμυντικό πλεονέκτημα έναντι της εξαχρείωσης μπροστά στην κρίση, αλλά ως περίπου προπατορικό αμάρτημα που πρέπει να καθαρθεί ώστε να προσομοιάσουμε στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες!

Τέτοιου είδους θεωρήσεις συνδέονται και με άλλες πιο «μαλακές», του τύπου ότι «δεν πρέπει να διαμαρτυρόμαστε, αφού σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες προβλέπεται φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας». Μια τέτοια προσέγγιση είναι εξ ολοκλήρου παραπλανητική. Η οικονομική δομή κάθε κράτους έχει κρίσιμες ιδιομορφίες που δεν επιτρέπουν γενικεύσεις. Εξάλλου, όπου υπάρχει τέτοια φορολόγηση αυτή υφίσταται σε εποχές «κανονικότητας» και είναι ανταποδοτική για τους πολίτες που την υφίστανται. Το κύριο στοιχείο όμως που αποσιωπάται είναι ότι η ιδιοκτησία γης και ακινήτων είναι η «ιερή αγελάδα» της Ευρώπης, από τα ελάχιστα πεδία για τα οποία δεν υπάρχει κοινή ευρωπαϊκή νομοθεσία. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς ειδικές γνώσεις για να το αντιληφθεί. Αρκεί να συγκρίνει τα συστήματα π.χ. της Βρετανίας και της Ιταλίας για να διαπιστώσει ότι οι διαφορές είναι τεράστιες.

Τέλος, από παραγωγική άποψη, η «οικοδομή» έχει λειτουργήσει ως η κατεξοχήν «εθνική βιομηχανία» από το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και μετά, όπως για άλλες χώρες ήταν η αυτοκινητοβιομηχανία ή η παραγωγή όπλων. Τα προβλήματα που συνδέθηκαν με την ανάπτυξή της είναι υπαρκτά και αναγνωρισμένα (συνδέονται κυρίως με τη δυσλειτουργικότητα των πόλεων, ακόμα και με το κακορίζικο οικιστικών συνόλων που γερνάνε ανυπόφορα από αισθητική άποψη), αλλά συχνά κριτικές του χτισμένου περιβάλλοντος της Ελλάδας είναι μη ισορροπημένες ή απλά μη ενημερωμένες, ιδιαίτερα όταν αυτό συγκρίνεται με ένα νεφελώδες «ευρωπαϊκό», αγνοώντας τη θλιβερή υποβάθμιση μεγάλων περιοχών αλλά και κτιρίων ευρωπαϊκών πόλεων, οι οποίες ασφαλώς δεν αποτελούνται μόνο από το ιστορικό ή το τουριστικό τους κέντρο.

Ηρθε η ώρα να ασχοληθούμε σοβαρά με τη διάσωσή μας, αφαιρώντας τις «δαγκάνες» που ακινητοποιούν τις ρόδες της οικονομίας. Πρώτα απ’ όλα βάζοντας μια κόκκινη γραμμή: κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, αλλά και κάθε είδους νομοθεσίας που φορτώνει με χαράτσια τα ακίνητα. Παράλληλα, δίνοντας έμφαση στην παραγωγή αντί της «ανάπτυξης», καθώς η έννοια της «ανάπτυξης» μπορεί εύκολα να παραπλανήσει με κατασκευή ουρανοξυστών ή εργοστασίων υπέρ αλλότριων συμφερόντων και χωρίς προστιθέμενη αξία για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Οφείλουμε να εργαστούμε για την ανάδειξη, τη διατήρηση και διεύρυνση των πολλών και πολλαπλά δυσφημισμένων δεξιοτήτων που συνδέονται με την ελληνική παραγωγή. Και όλα αυτά να συνδεθούν με τη συγκρότηση ενός συνολικού νέου παραγωγικού μοντέλου της χώρας στην εξαιρετικά ρευστή νέα εποχή. Ωρα να αγκαλιάσουμε την ουσία της πολιτικής.

* Πολιτικός μηχανικός και συγγραφέας. Τα βιβλία του «Εξοδος», «Σου έχει μείνει καθόλου περιουσία;» και «Η γη τρέμει!» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια».