«Η εμπειρία μου στην Αμυντική Βιομηχανία» του Αλέξανδρου Οικονομίδη

Ομιλία στην ημερίδα του Άρδην, στις 19/02/2014, με θέμα: «H Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία σαν βασικός πυλώνας για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας»

Η υποχώρηση κάθε εγχειρήματος εγχώριας κατασκευαστικής διαδικασίας, ανεκόπη βιαίως, βάσει σχεδίου και από τα πάνω, στα μέσα της δεκαετίας του 90, όταν κάποιοι αποσαφήνισαν, με βάση την ιδιοτέλεια και το απολύτως προσωπικό τους όφελος, ότι δεν τους συνέφερε να υπάρξει παραγωγή στην Ελλάδα, μια και οι ελληνικές εταιρείες δεν ήταν λόγω μεγέθους σε θέση, να προσφέρουν μίζες με τις αντίστοιχες κατά πολύ μεγαλύτερες τους ξένες εταιρείες.

Σε απλά ελληνικά, το φαινόμενο SIEMENS υπήρξε όχι η εξαίρεση, αλλά αντιθέτως ο κανόνας και η κορυφή ενός τεράστιου παγόβουνου.

Περιεχόμενα

1. H περίφημη ανάπτυξη των δεκαετιών 50, 60 και 70 
2. Η αναδιοργάνωση του Ελληνικού στρατού μετά τη δικτατορία 
3. Η κινητοποίηση των ελληνικών βιοτεχνικών μονάδων 
4. Αναπτυξιακές 5-ετής συμβάσεις 
5. Από Υποκατασκευαστές σε Κύριους κατασκευαστές Αμυντικού υλικού 
6. Η εθνική αμυντική βιομηχανία 
7. Η ανασύσταση της Αμυντικής Βιομηχανίας στα πλαίσια της αναγκαιότητας για την ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση 
8. Ζωτικά πολιτικά μέτρα για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου 
9. ΕΛΙΑΜΕΠ «Ελληνική Πολιτική Εθνικής Ασφαλείας Στον 21ο αιώνα» 

1. H περίφημη ανάπτυξη των δεκαετιών 50, 60 και 70.

Η εταιρία που δραστηριοποιήθηκα μετά τις σπουδές μου, την δημιούργησε ο πατέρας μου Χρήστος Οικονομίδης στις αρχές τις δεκαετίας του '50.

Ο Χρήστος Οικονομίδης είχε μαθητεύσει και εργαστεί στο καλυκοποιείο του Μποδοσάκη κατά τη διάρκεια της κατοχής. Διδάχθηκε από τους καλύτερους μαστόρους της εποχής εκείνης. Έφηβος ακόμη συμμετέχει στο περίφημο σαμποτάζ των κινητήρων για τα Στούκας, κάτω από την καθοδήγηση του συμμαχικού πράκτορα Ιβάνωφ. Τα σαμποταρισμένα αεροπλάνα, κατά την διάρκεια της κάθετης εφόρμησης τους, έπεφταν λόγω βλάβης κινητήρα.

Οι απώλειες αυτές των Γερμανών θα μέναν κρυφές, αν δεν ανακάλυπταν σε έκτακτο έλεγχο στις τσέπες ενός τεχνικού, ένα μπλοκάκι που είχε σημειώσει δίπλα στους αριθμούς των σαμποταρισμένων κινητήρων μια τελεία.  Η αντιπαραβολή των αριθμών αυτών έδειξε ότι αντιστοιχούσε με αεροπλάνα που είχαν πέσει στην μάχη της Κρήτης. Το λάθος αυτό κατέληξε στην άμεση εκτέλεση 6 παλικαριών τεχνικών μέσα στον εργοστασιακό χώρο, o δε πατέρας μου ο οποίος κατά τύχη δεν ήταν στον εργοστασιακό χώρο, κατέφυγε στην  παρανομία και την ενεργή πλέον συμμετοχή στον εφεδρικό ΕΛΑΣ του Παλαιού Φαλήρου.

Στα μέσα της δεκαετίας του '50, αμέσως μετά την επιστροφή του από την εξορία, δημιουργεί ένα μικρό μηχανουργείο, με μοναδικό εργαλείο έναν τόρνο, στο πατρικό του σπίτι κοντά στην πλατεία Ψυρή. Άλλωστε ήταν και η μοναδική δυνατότητα επιβίωσης  αυτού και της οικογένειάς του, ενός ήδη χαρακτηρισμένου αριστερού.

Η μετέπειτα  βιοτεχνική ανάπτυξη της περιοχής, χαρακτηριστικό της οποίας ήταν  η πολυμορφία και συνύπαρξη τόσων διαφορετικών μεταποιητικών μονάδων, σε πολύ μικρή περιοχή, όπως μηχανουργεία, νικελωτήρια, τσαγκάρικα, χυτήρια, ξυλουργεία, γαζωτήρια, τσαντάδικα, ραφτάδικα και τόσα άλλα, δημιούργησε μια απίστευτη συνέργεια όλων αυτών μεταξύ τους, για τη τελική δημιουργία ενός τελικού προϊόντος που απευθυνόταν κατεξοχήν, στην εγχώρια αγορά.

Όλοι αυτοί οι μαστόροι τεχνίτες βιοτέχνες, όταν ξεκινήσανε δεν είχαν χρήματα, τεχνολογικό εξοπλισμό και μέσα, δεν είχαν cash flow & business plan, οι τράπεζες ήταν σχεδόν ανύπαρκτες γι αυτούς,    αλλά αυτό που είχαν ήταν ο λόγος και το ήθος στην αγορά (δεν ξέραν τι σήμαινε επιταγή) και αυτά δεν κληρονομούντο αλλά κερδίζονταν μέρα με την ημέρα.

- Κάλιο να σου βγει το μάτι παρά το όνομα, λέγανε κάποτε.

Όλοι αυτοί είχαν επίσης αναπτυγμένο το αίσθημα αλληλεγγύης και αλληλοεκτίμησης μεταξύ τους, άλλωστε όλοι εξαρτυόντουσαν από τον συνεργάτη τους. Αν δεν είχαν ένα εργαλείο δεν είχαν ανάγκη να το αγοράσουν, αλλά το δανείζονταν  από τον «ανταγωνιστή» τους.

Το προσωπικό τους δεν αποτελούνταν από βιομηχανικούς εργάτες αλλά συνήθως νέους που τους εκπαίδευαν για να γίνουν και αυτοί μάστοροι τεχνίτες.
Οι πιο άξιοι τεχνίτες μετά, άνοιγαν δικό τους «μαγαζί» παίρνοντας σαν  μοναδικό προικιό, τις περισσότερες φορές, βοήθεια από τα ίδια τα πρώην αφεντικά τους.

Κι αυτό δεν είναι καμιά απώλεια ταξικής συνείδησης, όπως λένε στη Δύση, αλλά σε αυτόν τον τόπο το λένε προκοπή.

Γι αυτούς τους τεχνίτες δεν υπήρχε κάτι το μη κατασκευάσιμο.

Δώσε μου την παραγγελία και εγώ θα βρω τον τρόπο να στο κατασκευάσω.

Αυτή η συνέργεια της εποχής, ήταν στα αλήθεια και ο κορμός της ενδογενούς ανάπτυξης της εποχής εκείνης, η οποία δεν στηρίχθηκε σε ξένα κεφάλαια, σε κανένα σχέδιο Μάρσαλ, αλλά στη υπεράνθρωπη κινητοποίηση του ελληνικού λαού μετά τον εμφύλιο, ενοποιημένου στην πράξη των νικητών με τους  ηττημένους, που μπορεί μεν να είχαν ηττηθεί στρατιωτικά αλλά όχι ηθικά, και όντας αποκλεισμένους από τον κρατικό μηχανισμό λόγω κοινωνικών φρονημάτων.

 Αυτός ο λαός κατέβαλλε τεράστια προσπάθεια να επιβιώσει.

Αυτό αποτελεί ένα μη επαρκώς μελετημένο παράδειγμα ενδογενούς ανάπτυξης που παρήγαγε υπεραξία από το τίποτα.

Ίσως αυτή η ενδογενής ανάπτυξη θα άξιζε στα αλήθεια να μελετηθεί, όχι απλώς ως ένα ακόμη ιστορικό γεγονός, αλλά ως υπόδειγμα για τη διέξοδο από αυτή τη σημερινή κρίση.

2. Η αναδιοργάνωση του Ελληνικού στρατού μετά τη δικτατορία.

Στα μέσα της δεκαετίας του '70, μεταφέρει την βιοτεχνία στην νέα βιοτεχνική περιοχή της Αθήνας, στον Ελαιώνα. Εκεί εγκαθιστά πλέον ένα πλήρως εξοπλισμένο μηχανουργείο.

Η δικτατορία πλέον είναι παρελθόν, η ελπίδα και η απαίτηση για μια καινούργια εποχή μακριά από τα μετεμφυλιακά πάθη παλεύει να εδραιωθεί στην ελληνική κοινωνία.

Η απαίτηση για εθνική ανεξαρτησία είναι παλλαϊκή.

Η γύμνια του ελληνικού στρατού, που διαπιστώθηκε με την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, είναι ακόμα νωπή.

Ο ελληνικός στρατός έχει ήδη δημιουργήσει τα εργοστάσια υποστήριξης οχημάτων και αρμάτων στην Αττική, στον Βόλο και στην Θεσσαλονίκη.

Παράλληλα και οι κρατικές αμυντικές βιομηχανίες, όπως η Πυρκάλ, η ΕΒΟ, η ΕΛΒΟ και η ΕΑΒ εκσυγχρονίζονται και αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας τις αυξημένες απαιτήσεις αυτού.

Σε όλους τους κλάδους του ελληνικού στρατού, δημιουργείται η απαίτηση και πρόταγμα για ανεξαρτησία και απεξάρτηση των αμυντικών προμηθειών από την αμερικανική και ευρωπαϊκή βιομηχανία. 

Η κινητοποίηση του στρατού και της ελληνικής κοινωνίας για τον σκοπό αυτόν, έχει σαν πρώτο αποτέλεσμα την δημιουργία της Υπηρεσίας Πολεμικής Βιομηχανίας ΥΠΟΒΙ με μόνο προϊστάμενο τον εκάστοτε Υπουργό Άμυνας, και σε αυτήν συμμετέχουν: 

1) Τα 3 σώματα στρατού, Αεροπορία, Πεζικό, Ναυτικό.

2) Ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων ΣΕΒ.

3) Ο Σύνδεσμος Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού ΣΕΚΠΥ.

4) Ο ΕΟΜΜΕΧ.

5) Το υπουργείο Βιομηχανίας

Η ΥΠΟΒΙ σκοπό είχε:

• Να συγκεντρώσει - καταγράψει τις επιχειρησιακές ανάγκες των ελληνικών ένοπλων δυνάμεων. 
• Να εξετάσει μαζί με τους φορείς που συμμετείχαν σε αυτήν, τις δυνατότητες κατασκευής στην Ελλάδα. 
• Να προτείνει απο τους ξένους κατασκευαστικούς οίκους, αυτόν που δίνει το μεγαλύτερο μέρος για ελληνική κατασκευή. 
• Να καταγράψει και μετά πιστοποιήσει τις ελληνικές εταιρείες στο σύστημα ποιοτικής εξασφάλισης σύμφωνα με τα κατά ΝΑΤΟ στάνταρτς.. 
• Να ελέγχει και πιστοποιεί την ελληνική προστιθέμενη αξία που επιτυγχάνεται για κάθε παραγγελία του Ελληνικού στρατού. 

Άμεσα επίσης δημιουργείται στο Ρούφ, υπηρεσία Δειγμάτων του Στρατού, όπου εκτίθενται όλα τα συγκροτήματα, μέρη και απλά απάρτια που ενδιαφέρεται το ΓΕΣ να αγοράσει. Οι ενδιαφερόμενες βιοτεχνίες μπορούσαν να τα εξετάσουν, να ζητήσουν αν υπήρχαν κατασκευαστικά σχέδια, να πληροφορηθούν τα λειτουργικά χαρακτηριστικά και ότι άλλο χρειάζονταν ώστε να βοηθηθούν να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς προμήθειας και κατασκευής.

Το 1986 δημιουργείτε ειδικό Γραφείο Αντισταθμιστικών Οφελημάτων υπαγόμενο στον τότε ΥΦΕΘΑ (Θ. Στάθη) και προϊστάμενο τον πτέραρχο Π. Κοντοδιό, δύο σημαντικοί άνθρωποι που εδώ αξίζει να τους αναφέρουμε μια και πραγματικά πιστέψανε και πάλεψαν με όλες τους τις δυνάμεις, για την ελληνοποίηση των προμηθειών.

Το ΓΑΟ καθιερώνει την υποχρεωτική παροχή Αντισταθμιστικών (ΑΟ), από τους ξένους προμηθευτές, σε τομείς που περιλάμβαναν επί μέρους δράσεις σε συμπαραγωγές στις βιομηχανίες μας, μεταφορά τεχνολογιών, απορρόφηση / αγορά προϊόντων από τους ξένους στις δικές μας γραμμές παραγωγής, δημιουργία με αυτούς κοινών επιχειρήσεων κλπ, ώστε τα ΑΟ να πηγαίνουν εκεί που εμείς θέλαμε και όχι εκεί που επεδίωκαν οι προμηθευτές, σε μία προσπάθεια να πάρει η αμυντική μας βιομηχανία τη θέση που της άξιζε στον τότε διεθνή χώρο. Υπήρχε απαίτηση να ενσωματώνονται τα ΑΟ στις αγορές, πριν από την υπογραφή των κύριων συμβάσεων. Άλλωστε αυτό το έκαναν πολλές χώρες πριν από μας (π.χ Βέλγιο, Δανία, Ολλανδία, Νορβηγία, Κορέα, Ισραήλ, Ισπανία, Ελβετία) με εξαιρετικά και θεαματικά για την εποχή τους αποτελέσματα.

Την ίδια χρονιά υπογράφεται η DICA, και περιλαμβάνει σημαντικά προγράμματα για την Ελλάδα από τις ΗΠΑ και αμφίδρομη ροή αγορών του αμυντικού τομέα μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ.

3. Η κινητοποίηση των ελληνικών βιοτεχνικών μονάδων.

Ο ΣΕΚΠΥ δημιουργείται από τις μικρές βιοτεχνίες. 150 εργοστάσια βιοτεχνίες που πλαισιώνουν τον πρώτο καιρό αυτήν την προσπάθεια, συμμετέχουν στα αμυντικά προγράμματα με ένα και μόνο κοινό πρόταγμα. 

Την μεγιστοποίηση της ελληνικής προστιθέμενης αξίας ΕΠΑ.

Ο ενθουσιασμός και η  κοινή αυτή θέληση των συμμετεχόντων για την κατασκευή σε αυτόν τον τόπο, δεν βασίζεται τον πρώτο καιρό σε κανέναν τεχνολογικό εξοπλισμό, σε καμία τεχνολογική εξειδίκευση, σε καμία οργάνωση, αλλά αντίθετα σε μια σύνθεση όλων των ανωτέρω και ένα προσωπικό στοίχημα ότι αφού κάποιος άλλος το έχει ήδη κατασκευάσει, τότε μπορούμε και εμείς.

Η αρχική αυτή ώθηση, είχε σαν άμεση συνέπεια, την παράλληλη ανάπτυξη συγγενικών και μη κλάδων, όπως μεταλλικά, οπτικά, ηλεκτρονικά, αεροναυπηγική, τηλεπικοινωνίες, πληροφοριακά συστήματα, εκρηκτικά, χυτεύσεις υψηλής ακριβείας, πλαστικά, καλωδιώσεις, βαφές  κ.ά.

Είναι σημαντικό να αναφερθώ, κατά την γνώμη μου, ότι τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε γίνει, αν τότε ο Ελληνικός στρατός τότε δεν βασιζόταν σε δύο πολύ απλά αλλά και απολύτως ουσιαστικά πράγματα :

1. Υπήρχε κανονισμός προμηθειών με σαφής όρους. Δεν σήμαινε ότι ήταν τέλειος και πάντα προσπαθούσαμε να τον βελτιώσουμε, αλλά ήταν ίδιος για όλους και για τον κάθε συμμετέχοντα.
2. Υπήρχε Πρωτόκολλο Αλληλογραφίας. Δεν υπήρχε περίπτωση να στείλεις επιστολή και να μην λάβεις σύντομα τεκμηριωμένη απάντηση, δεν υπήρχε περίπτωση η επιστολή να καταχωνιαστεί, να χαθεί, ενώ αυτός που σου απαντούσε έφερε και την ευθύνη και δέσμευε την υπηρεσία του.

Πριν γίνουν όλα αυτά χρειάζεται να οργανωθεί και στελεχωθεί το τεχνικό τμήμα, με μηχανολόγους που κατ αρχάς πρέπει να διαβάσουν αναγνωρίσουν τα κατασκευαστικά σχέδια και να αναλύσουν τα διάφορα συγκροτήματα σε απάρτια εξαρτήματα brake down,  να περιγράψουν τις τεχνικές προδιαγραφές και να ετοιμαστούν και επιλεγούν οι υποκατατασκευαστές - συνεργάτες.

Η δουλειά τους όμως τώρα μόλις αρχίζει διότι ο τελικός σκοπός είναι να παραδοθεί το τελικό προϊόν στον στρατό σε συγκεκριμένο χρόνο, άλλως υπάρχουν οι περίφημες ποινικές ρήτρες που σας διαβεβαιώνω δεν ήταν καθόλου μικρές.

Στην αρχή μάλιστα δεν υπήρχαν καν κατασκευαστικά σχέδια και η αναγνώριση γινόταν κατ αρχάς με μόνο το δείγμα, με ότι και αν σήμαινε αυτό.

Έτσι λοιπόν αναπτύσσονται συνέργειες - συνεργασίες μεταξύ των Ελλήνων κατασκευαστών ανάλογα με τον τομέα ενδιαφέροντός των.

Δηλαδή για να παραδόσεις ένα σύστημα - συγκρότημα πρέπει να συνεργαστεί το μηχανουργείο με αυτόν που κάνει καλωδιώσεις, με αυτόν που κάνει τσιμούχες ο-ρινκ και λάστιχα, με αυτόν που κάνει την λαμαρινο-κατασκευή, με αυτόν που θα κάνει την βαφή κ.ο.κ.

Έτσι λοιπόν ο καθένας εξαρτάται από το έργο και την παράδοση όλων των άλλων υποκατασκευαστών - συνεργατών. Δηλαδή ατελείωτα ταξίδια, επισκέψεις συναντήσεις μεταξύ όλων των εμπλεκομένων και του καθενός ξεχωριστά για την καταρχάς κατανόηση των τεχνικών απαιτήσεων και μετέπειτα για το ξεπέρασμα κάθε δυσκολίας τεχνικής ή οιουδήποτε άλλης φύσεως για την παραγωγή και παράδοση στον σωστό χρόνο.

Ο σκοπός ήταν κοινός να παραδοθεί, ελεγχθεί, ο στρατός να τα αποδεχθεί και τελικά όλοι μας να πληρωθούμε.

Η εμπλοκή του καθενός με αυτό το κατασκευαστικό αυτό έργο σήμαινε τουλάχιστον τα εξής:

• Νέες θέσεις εργασίας και μάλιστα επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού.
• Δημιουργία και στελέχωση του Τεχνικού Γραφείου.
• Απόκτηση Τεχνογνωσίας για την κατασκευή ολοκληρωμένων συστημάτων υψηλής τεχνολογίας.
• Δημιουργία  και ανάπτυξη συστήματος ποιοτικής εξασφάλισης και πιστοποίησης, σύμφωνα με τα κατά ΝΑΤΟ standards.
• Εκσυγχρονισμός και εγκατάσταση σύγχρονων παραγωγικών μέσων και εργαλείων.
• Ανάπτυξη και εγκατάσταση μεταφοράς τεχνολογίας από το εσωτερικό ή ακόμα και από το εξωτερικό.                             ΚΑΙ
• Το τελευταίο και το σημαντικότερο Ανάπτυξη πνεύματος Συνεργασίας μεταξύ τους, με κοινό σκοπό την κατασκευή ολοκληρωμένων συστημάτων. Όλοι έχουν την ανάγκη των άλλων. Κανένας δεν μπορεί μόνος του.

Στο τέλος της δεκαετίας '70 το εργοστάσιο ανακατασκευής αρμάτων 304 ΠΕΒ στο Βόλο, αναλαμβάνει την ανακατασκευή και εκσυγχρονισμό των αρμάτων M-48. Για το λόγο αυτό καλεί όλες τις ελληνικές βιοτεχνίες να πάρουν μέρος στο πρόγραμμα αυτό που είχε σαν αποτέλεσμα τη μετατροπή πάνω από 500 αρμάτων σε A3 και A5. Όλες οι υποσυλλογές εκσυγχρονισμού κατασκευάζονται στην Ελλάδα.

Μόνο η εταιρεία μας κατασκεύασε πάνω από2.000 συγκροτήματα τον καιρό εκείνο.

Παράλληλα αναλαμβάνουμε την κατασκευή του εγκάρσιου κιβωτίου ταχυτήτων για 243 άρματα μεταφοράς προσωπικού Μ113 για το 308 εργοστάσιο υποστήριξης αυτών στην Θεσσαλονίκη.

Αυτό το έργο ήταν μεγάλης τεχνικής δυσκολίας και απαιτήσεων διότι έπρεπε να κατασκευάσουμε κύρια συγκροτήματα αποτελούμενα από 100δες εξαρτήματα που συνεργαζόντουσαν μεταξύ τους με κλειστές ανοχές, γρανάζια πείροι κλπ, και που τελικά έπρεπε να «ρονταριστούν» πριν παραδοθούν.

Παρόλο που η παράδοση ήταν απόλυτα επιτυχής και όλα τοποθετηθείκαν στα άρματα, ενώ μέχρι τότε αυτά που αγόραζαν από τους ξένους οίκους ήταν τα περισσότερα σκάρτα, ποτέ δυστυχώς δεν "ξαναπήραμε" το ίδιο έργο ώστε να μπορέσουμε να αποσβέσουμε τις μέχρι τότε επενδύσεις μας.

4. Αναπτυξιακές 5-τής συμβάσεις

Το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζαμε όλοι οι Έλληνες κατασκευαστές ήταν ότι οι εκάστοτε παραγγελίες του στρατού αφορούσαν μεν πολύ αυξημένες τεχνικές δυσκολίες και νέες ανάγκες για επενδύσεις σε σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό από την άλλη οι ποσότητες ήταν πάντα πολύ μικρές. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ποτέ δεν μπορούσαμε να αποσβέσουμε καλύψουμε όλες αυτές τις επενδύσεις.

Αυτή η εμπειρία, που δεν ήταν άλλωστε και μόνο δική μας αλλά όλων των Ελλήνων κατασκευαστών, έκανε επιτακτικό το αίτημα μας, για διαγωνισμούς πλέον αναπτυξιακούς.

Δηλαδή το ΓΕΣ να αναθέτει, μετά τον αντίστοιχο διαγωνισμό προμήθειας, στους Έλληνες κατασκευαστές 5-ετή προγράμματα, που σήμαινε, αν εκτελούσες πετυχημένα  την σύμβαση στο 1ο έτος, τότε το ΓΕΣ σου επέκτεινε την παραγγελία για να καλύψει τις όποιες ανάγκες του, στο συγκεκριμένο υλικό, για τα επόμενα 4 χρόνια.

Έτσι λοιπόν αρχίζουν να υπογράφονται και υλοποιούνται 5-ετής συμβάσεις προμήθειας και οι ιδιωτικές αμυντικές βιομηχανίες αισθάνονται για πρώτη φορά να μπορούν να πατήσουν στα πόδια τους.

5. Από Υποκατασκευαστές σε Κύριους κατασκευαστές Αμυντικού υλικού.

Η εταιρία μας  κάνει το μεγάλο βήμα, αποφασίζοντας να κατασκευάσει ολοκληρωμένο σύστημα και μάλιστα πολύ υψηλής τεχνολογίας, διεκδικώντας για πρώτη φορά το 87 σε διεθνή διαγωνισμό του  Ελληνικού στρατού, την κατασκευή στην Ελλάδα Διοπτρών Νυκτερινής Σκόπευσης.

Αυτό ήταν ένα πολύ μεγάλο άλμα,  για ένα οργανωμένο μεν μηχανουργείο, αλλά χωρίς καμία εμπειρία στα ηλεκτρονικά και το σπουδαιότερο στα οπτικά.

Ένα πράγμα όμως ήδη γνωρίζαμε, το πως να κατασκευάζουμε σύστημα, και αυτό το γνωρίζαμε καλά!

Έτσι πήραμε την απόφαση να αγοράσουμε από την Αυστριακή εταιρία Swarovski την τεχνολογία και το Know How για την κατασκευή της Διόπτρας Νυκτερινής Σκόπευσης, που και την ονομάσαμε Ανδρομέδα.

Η υποχρέωση που αναλάβαμε ήταν σε μια σταδιακή αύξηση της ΕΠΑ στα 5 χρόνια που θα υλοποιείτο στην Ελλάδα.

Το αναφέρω αυτό γιατί πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας, ότι τεχνολογία κατασκευής, λείανσης φακών και επιστρώσεων, και μάλιστα ιδιαίτερων τεχνολογικών απαιτήσεων, ήταν ανύπαρκτη στην Ελλάδα, εν αντιθέσει με την Αυστρία που βασιζόντουσαν σε μια παράδοση πολλών αιώνων στο γυαλί.

Την εποχή αυτή το τείχος του Βερολίνου έπεφτε και βρήκαμε Έλληνες τεχνίτες, από την πρώην Ανατολική Γερμανία, που είχαν την διάθεση να επιστρέψουν στην Ελλάδα.

Η επιτυχημένη υλοποίηση αυτού του προγράμματος μας έδωσε την δυνατότητα να σχεδιάσουμε πλέον μόνοι μας και άλλα οπτικά όργανα, όχι μόνο για τον Ελληνικό στρατό αλλά και για εξαγωγές, όπως δίοπτρα ημερήσιας σκόπευσης - παρατήρησης, σκοπευτικά για όλμους , πυροβολικού άρματος μάχης κ.ο.κ.

Η εμπειρία μας στη γρήγορη μεταφορά τεχνογνωσίας και ενσωμάτωσή της στην παραγωγική διαδικασία, μας έδωσε την δυνατότητα να διεκδικήσουμε και υλοποιήσουμε για την Krupp ATLAS electronics, την κατασκευή του συστήματος ελέγχου πυρός για τα άρματα LEOPARD 2.

Αυτή η προσπάθεια στο παρελθόν δεν έμεινε  στα λόγια, αλλά παρήγαγε έργο και υποδομή σε πολλά ελληνικά εργοστάσια.

Κάθε φορά που επισκεπτόμουν τα εργοστάσια παραγωγής, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Γερμανία, στην Γαλλία είτε στην Ιταλία, διαπίστωνα ότι εμείς δεν είχαμε να ζηλέψουμε τίποτα σε τεχνολογικό εξοπλισμό, οργάνωση και τεχνολογία, σχετικά με τις πολύ μεγάλες κυρίαρχες αμυντικές βιομηχανίες της Δύσης, αλλά πολλές φορές και τις ξεπερνούσαμε .

Πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι γραμμές παραγωγής αμυντικού υλικού στη Δύση, όπως και οι αντίστοιχες ελληνικές, δεν είχαν τίποτα από το μαζικό «φορντικό μοντέλο», των εργοστασίων καταναλωτικών αγαθών και ιδιαίτερα εκείνο των αυτοκινητοβιομηχανιών.

Αξίζει νομίζω να αναφερθώ σε μια άλλη εμπειρία μου.

Όταν η ΕΒΟ έβγαλε διεθνή διαγωνισμό για την προμήθεια συστήματος ελέγχου πυρός για τα συστήματα του ΑΡΤΕΜΙΣ που κατασκεύαζε, η μοναδική ελληνική εταιρία που συμμετείχε στο διαγωνισμό ήταν η ECON ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ με υποκατασκευαστή και πάροχο τεχνογνωσίας την Σουηδική εταιρία SAAB Electronics.

Αυτό, γιατί είχαμε πλέον πολύ καλά καταλάβει ότι για να εξασφαλίσεις πλήρως την τεχνολογία κατασκευής ενός εξελιγμένου αμυντικού συστήματος, ο μόνος τρόπος είναι να είσαι κύριος κατασκευαστής και όχι υποκατασκευαστής. Δηλαδή εσύ και μόνο εσύ να ελέγχεις τους κανόνες του παιχνιδιού. Μετά ήταν στο χέρι σου να την ενσωματώσεις και να την εξελίξεις σχεδιάζοντας και προτείνοντας αποκλειστικά δικά σου συστήματα.

6. Η εθνική αμυντική βιομηχανία.

Η εθνική αμυντική βιομηχανία μιας χώρας δεν αποτελείται μόνο από τις παραγωγικές εγκαταστάσεις, δυνατότητες ή εταιρείες της. Το βασικότερο στοιχείο της αμυντικής βιομηχανίας είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι αυτής της χώρας και η δυνατότητα άμεσης ενσωμάτωσης της τεχνολογίας και της τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη αμυντικών συστημάτων.

Ό,τι αφορά μεγάλο μέρος της παραγωγής πολεμικού εξοπλισμού, η έννοια της “βιομηχανίας” (που παραπέμπει σε εκτεταμένες φορντικές μηχανολογικές ή χημικές εγκαταστάσεις μαζικής παραγωγής) είναι παρωχημένη ή άσχετη

Όλα αυτά έγιναν όχι μόνο λόγω προσωπικής προσπάθειας αλλά και το σημαντικότερο διότι υπήρχε ένα συλλογικό όραμα για το μέλλον αυτού του τόπου, ένα όραμα που  ξεπερνούσε τις όποιες προσωπικές φιλοδοξίες και επέβαλε την συνεργασία του καθενός με τελικό σκοπό την κατασκευή και παράδοση του τελικού προϊόντος.

Μιας προσπάθειας που ενώ αρχικά υπερνίκησε κατά κράτος τον σκληρό και αθέμιτο ανταγωνισμό των «αντιπροσώπων-μεσαζόντων», τελικά όμως υποχώρησε κάτω από την συμμαχία αυτών με τον κρατικό μηχανισμό και τους εκάστοτε «πολιτειακούς» εκπροσώπους του.

Το στοίχημα όμως που αναμφίβολα πάλεψε και κατά καιρούς το κέρδισε, όχι στη θεωρία άλλα στην πράξη, ήταν εκείνο μιας βαθιάς μετατροπής της παραγωγικής συνθήκης, από την θέση του υποκατασκευαστή των ξένων, στη θέση της χρησιμοποίησης των ξένων σαν δικών μας υποκατασκευαστών, που αν η πολιτεία το επέτρεπε θα δημιουργούσε δραματικές ωφέλειες για την εγχώρια οικονομία.

Ποιο είναι όμως το ζήτημα που αναδεικνύεται πλέον.

Το 5-ετές πρόγραμμα κατασκευής Διοπτρών Νυκτερινής Σκόπευσης παρόλο που  υλοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία, μέχρι και σήμερα οι διόπτρες αυτές χρησιμοποιούνται από τις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, ποτέ μετά, παρά τις όποιες υποσχέσεις όχι μόνο δεν μας ανατέθηκε, αλλά ούτε καν βγήκε καινούργιος διαγωνισμός για την προμήθεια αυτού του απολύτως αναγκαίου υλικού.

Οι έμποροι - μεσάζοντες καταλαβαίνουν ότι οι Ελληνικές εταιρίες δεν αρκούνται πλέον στο υπο-κατασκευαστικό τους έργο, το οποίο αυτοί άμεσα ελέγχουν μοιράζοντας ψίχουλα, αλλά διεκδικούν πλέον πλήρη προγράμματα για την κατασκευή τους στην Ελλάδα.

Αυτό δεν θέλουν να το επιτρέψουν με κανένα τρόπο και ενισχύουν, ανεβάζοντας το ύψος των μιζών, αυτήν την ιδιαίτερη συμμαχία τους με τον κρατικό μηχανισμό και τους «πολιτειακούς» εκπροσώπους του.  

Η υποχώρηση κάθε εγχειρήματος εγχώριας κατασκευαστικής διαδικασίας, ανεκόπη βιαίως, βάσει σχεδίου και από τα πάνω, στα μέσα της δεκαετίας του 90, όταν κάποιοι αποσαφήνισαν, με βάση την ιδιοτέλεια και το απολύτως προσωπικό τους όφελος, ότι δεν τους συνέφερε να υπάρξει παραγωγή στην Ελλάδα, μια και οι ελληνικές εταιρείες δεν ήταν λόγω μεγέθους σε θέση, να προσφέρουν μίζες με τις αντίστοιχες κατά πολύ μεγαλύτερες τους ξένες εταιρείες.

Σε απλά ελληνικά, το φαινόμενο SIEMENS υπήρξε όχι η εξαίρεση, αλλά αντιθέτως ο κανόνας και η κορυφή ενός τεράστιου παγόβουνου.

Αυτό το φαινόμενο κυριάρχησε εντελώς στην οικονομική ζωή του τόπου, και όχι μόνο στις μεγάλες προμήθειες του δημοσίου, για να διαχυθεί στη συνέχεια σε ολόκληρη την κοινωνία, σε κάθε συναλλαγή στα πλαίσια της αγοράς ,που και τελικά κατέστρεψε τον παραγωγικό ιστό αυτής της χώρας.

Το τι κάνουν είναι πολύ απλό, αποδυναμώνουν αρχικά την ΥΠΟΒΙ και τελικά την καταργούν δημιουργώντας την Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών, την δε διεύθυνση Α.Ο την μεταφέρουν από την αρμοδιότητα του ΥΠΕΘΟ στον εκάστοτε υπουργό Άμυνας.

Για την DICA τι να πούμε αυτή πολύ γρήγορα ξεχάστηκε.

Επίσης επιτίθενται πλέον οργανωμένα στις παραγωγικές μονάδες συκοφαντώντας τες και στερώντας το έργο που δικαιούνταν να αναλάβουν  είτε καθυστερώντας είτε και ακυρώνοντας στην πράξη την όποια διακήρυξη και υπογραφή των αντιστοίχων παραγγελιών, με τελικό στόχο την οικονομική εξόντωσή τους. Άλλωστε ήδη ανώτατοι αξιωματικοί είναι στο μισθολόγιο των μεσαζόντων.

Τελικά διαμορφώνονται και επικρατούν σχήματα που καταλήγουν να διαχειριστούν  τις προμήθειες του στρατού, σύμφωνα με το ήδη επικρατούν πρόταγμα εκείνης της εποχής, "να κάνουμε μια μπίζνα", συνεργώντας με τη διαπλοκή.

7. Η ανασύσταση της Αμυντικής Βιομηχανίας στα πλαίσια της αναγκαιότητας για την ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση.

Η άμυνα είναι ένας βασικός πυλώνας για την παραγωγική ανασυγκρότηση αυτού του τόπου.

Η ανασύσταση μιας νέας αμυντικής βιομηχανίας μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιηθεί σαν αιχμή του δόρατος για την ανασυγκρότηση της εθνικής παραγωγής, και μάλιστα σε τομείς υψηλής τεχνολογίας με σαφείς εξαγωγικούς στόχους.

Το δημόσιο, θα μπορούσε να συμβάλλει δραματικά στην παραγωγική ανασυγκρότηση, με την κάλυψη των άμεσων αναγκών του τουλάχιστον στη συντήρηση των οπλικών συστημάτων, την τροφοδοσία και την ένδυση και τόσων άλλων, μέσα από διαδικασίες στοχευμένων διαγωνισμών προμήθειας προϊόντων, κατά τα πρότυπα της αμυντικής βιομηχανίας στις δεκαετίες του 80 & 90.

8. Ζωτικά πολιτικά μέτρα για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου.

Πρακτικά οικονομικά μέτρα που θα απαλλάσσουν τον ελληνικό λαό και τους Έλληνες παραγωγούς από τα χρέη τους.

1.   Διάσωση του κοινωνικού μας ιστού, με νέο κοινωνικό συμβόλαιο προκειμένου κοινωνία, άτομα, επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενοι παραγωγοί, να ανακτήσουν ξανά την εμπιστοσύνη στη σχέση τους, τόσο με το κράτος όσο και μεταξύ τους.

2.     Μακροχρόνιο σχεδιασμό και στρατηγική με σαφείς στόχους, βασισμένο μεν στις νέες επιχειρησιακές ανάγκες αλλά ταυτόχρονα και στις δυνατότητες της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.

3.    Θεσμοθέτηση ενός νέου κανονισμού προμήθειας για την Άμυνα, βασισμένο στην ισότιμη συνεργασία μεταξύ της εγχώριας βιομηχανίας και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

4.     Ανασύσταση της λειτουργίας της ΥΠΟΒΙ σύμφωνα με τον αρχικό της ρόλο και του Γραφείο Αντισταθμιστικών Οφελημάτων , με σκοπό να μην το χρησιμοποιούμε απλώς και μόνο ως πλυντήριο ξεπλύματος μαύρου χρήματος, αλλά με σκοπό να μην  αγοράζουμε κανένα οπλικό σύστημα χωρίς εξασφαλισμένο ένα σημαντικό ποσοστό ελληνικής προστιθέμενης αξίας ΕΠΑ, ύψους τουλάχιστον 35%.

5.   Σύσταση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων ειδικού σκοπού, προκειμένου να ενισχυθεί η μεταποιητική δραστηριότητα ανεξάρτητα από τις προϋποθέσεις και δυνατότητες του υπάρχοντος χρηματοπιστωτικού συστήματος.

6.  Επανασύσταση ενίσχυση και διασπορά των μηχανισμών πιστοποίησης σε αποκεντρωμένη βάση δίπλα στους χώρους παραγωγής.

7.     Επανασύσταση των σχολών τεχνικής εκπαίδευσης, με άμεση αναφορά και σχέση με τους χώρους παραγωγής.

9. ΕΛΙΑΜΕΠ «Ελληνική Πολιτική Εθνικής Ασφαλείας Στον 21ο αιώνα»

Όπως σε όλες τις χώρες, οι εταιρίες που αποτελούν την αμυντική βιομηχανία εμπλέκονται στην ουσία σε υψηλά διαφοροποιημένο σύνολο κλάδων, τομέων και δραστηριοτήτων. Αυτό συμβαίνει γιατί οι εφαρμογές άμυνας απαιτούν ένα ευρύτατο φάσμα τεχνολογιών και τεχνολογικών δυνατοτήτων, το οποίο ξεκινά π.χ. από το απλό γυαλί και φτάνει στη σύνθετη θωράκιση, και από τις εξειδικευμένες ηλεκτρικές ασφάλειες στο σύνθετο λογισμικό ηλεκτρονικού πολέμου.

Η ελληνική αμυντική βιομηχανία δεν αποτελεί εξαίρεση και οι εταιρίες κατανέμονται μεταξύ των

• εταιριών μεταλλικών προϊόντων και μεταλλουργίας (37%),
• ηλεκτρικών και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (25.9%),
• μεταφορών (18.5%),
• μηχανολογικού εξοπλισμού (9.26%) και
• πλαστικών και ελαστικών (9.26%).

Με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των εταιρειών, αυτό σημαίνει ότι θετική ή αρνητική εξέλιξη σε κάποιον κλάδο επηρεάζει ανάλογα και τους υπόλοιπους. Με δεδομένο ότι η τεχνολογική τους στάθμη είναι αρκετά υψηλή σε σχέση με την ελληνική βιομηχανία στο σύνολό της, επιτυχημένες πολιτικές ανάπτυξης της αμυντικής βιομηχανίας θα έχουν τελικά θετικό αντίκτυπο στο σύνολο της βιομηχανίας και στην οικονομία.

Οι εταιρίες εξάγουν επίσης ένα σημαντικό τμήμα της συνολικής παραγωγής τους. Με δεδομένα του 2002, ποσοστό 74% των εταιριών εξάγουν μέρος της παραγωγής τους, ενώ για το 28% αυτών, οι εξαγωγές αποτελούν πλέον του 25% του κύκλου εργασιών τους. Στην πραγματικότητα, για το 11.5% των εταιριών οι εξαγωγές αποτελούν περισσότερο του 80% του κύκλου εργασιών τους.

Όταν συγκρίνονται με τη μέση εταιρία (εκτός αμυντικού τομέα) και τον αντίστοιχο βιομηχανικό τους τομέα, οι εταιρίες αμυντικού υλικού είναι σημαντικά μεγαλύτερες σε βασικούς όρους όπως ο κύκλος εργασιών (με μέσο όρο €32 εκατομμύρια συγκριτικά με €6 εκατομμύρια), ο αριθμός εργαζομένων (με μέσο όρο 376 έναντι 59) και καθαρά περιουσιακά στοιχεία (μέσος όρος €38.6 εκατομμύρια έναντι €6.6). 

Τέλος, οι εταιρίες αμυντικού υλικού είναι σχετικά καλά προσαρμοσμένες στις σύγχρονες βιομηχανικές δομές, οι οποίες αρκετά συχνά απαιτούν συνεργασίες, κοινοπραξίες, κοινή έρευνα και ανάπτυξη, διαμοιρασμό του κόστους κτλ.

Εμπειρικά και θεωρητικά φαίνεται ότι οι συνεργασίες βοηθούν τις εταιρίες να:


• καταφέρνουν να ενσωματώνουν και να εσωτερικεύουν τις συνεχώς
• αναπτυσσόμενες τεχνολογίες
• διαχειρίζονται καλύτερα τον τεχνολογικό κίνδυνο 
• διαχειρίζονται καλύτερα το κόστος που σχετίζεται με την ταχύτατη τεχνολογική αλλαγή 
• ενισχύουν την ικανότητα των εταίρων να αναπτύσσουν και να προωθούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες, να εισέρχονται σε νέα τμήματα της αγοράς και σε γεωγραφικά νέες αγορές 
• δημιουργούν ευκαιρίες για αυξημένα έσοδα από υπάρχοντες πελάτες, κανάλια διανομής και προϊόντα, μέσα από την προσθήκη των συμπληρωματικών ικανοτήτων και εμπειρίας των εταίρων 


Οι αυτάρκεις και κάθετα ολοκληρωμένες εταιρίες του πρόσφατου παρελθόντος τείνουν πλέον προς εξαφάνιση. Μόνο ελάχιστες εταιρίες είναι πια ικανές να αναπτύξουν, να κατασκευάσουν και να πουλήσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους μόνες τους, ενώ οι εταιρίες που κατέχουν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας είναι ακόμα λιγότερες. Σε αντίθεση με το παρελθόν λοιπόν, οι συνεργασίες, οι συμμαχίες, η οργανωσιακή γνώση (organizational knowledge) και εξειδίκευση, η επιχειρηματική δυνατότητα και η εξερεύνηση της αγοράς είναι οι καταλύτες της επιτυχίας για το μέλλον.

Το σύνολο των αγορών διαιρέθηκε κατά συνολική αξία (έως το Μάρτιο του 2002) μεταξύ των παρακάτω χωρών:

ΗΠΑ       35,8       Γερμανία 25,4%,    Γαλλία 14,6%,   Ρωσία      8,3%,            

Σουηδία 4,2%,         Ελλάδα 3,7%      Ηνωμένο Βασίλειο            2,7%.

Δείτε την ομιλία