Έξοδος από την κρίση. Η πρόκληση της εναλλακτικής πορείας του Κωνσταντίνου Γάτσιου

Εισήγηση* του καθηγητή και πρύτανη της ΑΣΟΕΕ

Κωνσταντίνου Γάτσιου

στη διημερίδα  του Levy Economics Institute 

9 Μαρτίου 2013.

Της οικονομική πτώχευσης που βιώνουμε έχει προηγηθεί κατά πολύ η πνευματική πτώχευση.

Για αυτό χρειαζόμαστε την αυτογνωσία δηλαδή πως φτάσαμε μέχρι εδώ σε ένα μεταμοντέρνο ευρωπαϊκό προτεκτοράτο.

Αντί να υπάρχει παραγωγική σύνταξη, υπάρχει παραγωγική αποδιάρθρωση.

Ποιο είναι το περίγραμμα καταρχάς?

•      Καθεστώς στρατηγικής ασάφειας. Δηλαδή άγνοιας των αιτίων που την δημιούργησαν.
•      Η Ελληνική κρίση είναι αυτοτελής και ενδογενής σε μεγάλο βαθμό.
•   Τα τελευταία 10 χρόνια 1999-2009 δηλαδή τα χρόνια που είμαστε στην Ενωμένη ΝομισματικήΈνωση ΟΝΕ, δεν είχαμε καθόλου ανάπτυξη αλλά υπο-ανάπτυξη και απόκλιση, ΟΧΙ σύγκλιση.
•     Θα είχαμε ούτως ή άλλως κρίση ανεξαρτήτως της παγκόσμιας ή της Ευρωπαϊκής και προφανώς η αντιμετώπισή της θα ήταν ευκολότερη αν δεν υπήρχαν οι άλλες.

Γιατί είναι ενδογενής

1.    Για 10 χρόνια 1999-2009 ο μέσος όρος κατανάλωσης της Ευρωζώνη ήταν 56% του ΑΕΠ ενώ στην Ελλάδα πλησίασε το 75%.
Άρα η δημόσια συνολική δαπάνη της οικονομίας ήταν πολύ υψηλότερη απο το εγχωρίως παραγόμενο προϊόν με αποτέλεσμα τη δημιουργία του μεγαλύτερου εμπορικού ελλείμματος της Ευρωζώνη.
Για να επιτευχθεί αυτό οι Έλληνες δανειζόντουσαν κυρίως μέσω του δημοσίου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενος ανεξέλεγκτου χρέους σε ξένο νόμισμα (Ευρώ).

Δεν είχαμε ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία.

Το 2003 το κατά κεφαλήν χρέος κάθε πολίτη της χώρας είταν 15.000 ενώ το ακαθάριστο εθνικό προϊόν ήταν 15.600.

Το 2010 το κατά κεφαλήν χρέος πήγε στις 29.000 δηλαδή αύξηση 90% ενω το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, δηλαδή το εισόδημα κάθε πολίτη, αυξήθηκε στα 20.400, αύξηση 30%.

Δηλαδή για κάθε ευρώ αύξηση του κατά κεφαλή εισόδημά μας είχαμε δανεισμό 3 ευρώ.

Αυτό σημαίνει ότι η χώρα ήταν εξαγωγής κεφαλαίων και όχι εισαγωγής κάτι που χαρακτηρίζει τις χώρες της καπιταλιστικής περιφέρειας.
Όχι μόνο δεν αναπτύχθηκε κατά την διάρκεια της συμμετοχής μας στην Ευρωζώνη αλλά πτώχυνε και θα πτωχύνει κι άλλο!

Συμμετείχαν

•    οι γνωστοί εργολάβοι και προμηθευτές, αυτό που ο Καβαδίας ονόμασε «Ιδιωτικό Δημόσιο».
•        οι κομματικοί στρατοί
•      το τραπεζικό σύστημα, που έψαχνε ανυποψίαστους πολίτες να τους δώσει τα γνωστά εορτο-δάνεια.

Τι συνέβη; - Το βαθύτερο πρόβλημα.

Το κοινό νόμισμα εσωτερίκευσε μια συγκεκριμένη σχέση ανάμεσα στον τομέα των διεθνώς εμπορευσίμων και των διεθνώς μη εμπορευσίμων αγαθών δημιουργώντας ένα σοβαρό πρόβλημα ευστάθειας της Ελληνικής οικονομίας.

Με το νόμισμα κοινό ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνη δημιούργησε ισχυρές ροπές για μεταφορές πόρων απο τον τομέα των μη διεθνώς προστατευμένων αγαθών του τομέα της οικονομίας στον προστατευμένο (Κράτος, οικοδομές, εμπόριο και λοιπές υπηρεσίες) λόγω μεγαλύτερων περιθωρίων κέρδους που δημιουργούνται εκεί επιταχύνοντας τους όρους εμπορίου σε βάρος του παραγωγικού τομέα, χωρίς καμιά αλλαγή στα επίπεδα παραγωγικότητάς τους των τομέων αυτών.

Καταστροφικό για την μακροχρόνια ανάπτυξη καθώς ο τομέας των μη εμπορευσίμων χαρακτηρίζεται απο στασιμότητα τησ παραγωγικότητάς του ενώ η υπερδιόγκωση του αυξάνει τη ροπή δημιουργίας εξωτερικών ελλειμμάτων  με την όλο και λιγότερη κάλυψη των διεθνώς εμπορευσίμων απο την εγχώρια παραγωγή.

• ·       Οι υπηρεσίες (τομέας των διεθνώς μη εμπορευσίμων) έχουν ποσοστό στη συμμετοχή στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν 4,5 φορές μεγαλύτερη απο τον αγροτικό και δευτερογενή τομέα μαζί ενώ στη Γερμανία ήταν 2,5 φορές προς ένα. Δηλαδή γιγάντωση του παρασιτισμού.
• ·    Το Ελληνικό μερίδιο στις διεθνείς εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ήταν 80% λιγότερο το 2011 απο το 2005.
• ·     Οι εξαγωγές ήταν λιγότερο σύνθετα χαμηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα. Δηλαδή πήγε άσχημα όχι μόνο σχετικά με τα σύνθετα προϊόντα (μηχανολογικό εξοπλισμό, χημικά, μέταλλα κλπ, αλλά και στα λιγότερο σύνθετα προϊόντα (ανεπεξέργαστες πρώτες ύλες, ξυλουργικά, αγροτικά προϊόντα κλπ).

Αυτή η συρρίκνωση της παραγωγικής ικανότητας της χώρας των διεθνώς εμπορευσίμων και η καθήλωση της σε τεχνολογίες και προϊόντα μεσαίας και χαμηλής εξειδίκευσης είναι τελικά εκείνη που καθορίζει τι θέσεις εργασίας μπορεί να προσφέρει η οικονομία, τι μισθούς μπορεί να πληρώνει, το τι εισόδημα μπορεί να δημιουργεί και να αναδιανείμει.

Η κατάρρευση και η χρεοκοπία συνέβει μέσω μιας υπερβολικής δόσης του βασικού οικονομικού ωφελήματος της Ευρωζώνης δηλαδή της επάρκειας χρηματοπιστωτικών πόρων.

Ραγδαία μετατόπιση των δομικών ισορροπιών της οικονομίας.

Καλύτερα να εισάγεις παρά να παράγεις.

Το έλλειμμά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών πήγε περί το 10% του ΑΕΠ το 2000 και έφτασε στο 15% το 2008.

Είναι αναγκαίο στη χώρα μας μια επεκτατική πολιτική.

Δεν αντιμετωπίζουμε λοιπόν στην χώρα μας μια κρίση υποκατανάλωσης (Κέυνς) αλλά κρίση προσφοράς υπερσυσσώρευσης σε υπερπροστατευμένους κλάδους της οικονομίας όπου μεσοπρόθεσμα δεν υφίστανται δυνατότητες κερδοφορίας δηλαδή σε κλάδους χαμηλής παραγωγικότητας όπου η ανάπτυξη οφείλει να έπεται της διαδικασίας μεγέθυνσης του ανταγωνιστικού τομέα και οχι να προηγείται όπως συμβαίνει στη χώρα μας.

Αν έπεφταν χρήματα απο ελικόπτερο θα διογκώνονταν οι παρασιτικοί χώροι της αγοράς.

Η εσωτερική υποτίμηση ήταν αναπόφευκτη αλλά δεν γίνεται συγκροτημένα και κοινωνικά, δίκαια και σωστά, η δε δημοσιονομική υποτίμηση για το δημόσιο είναι κομματικοί στρατοί.

Το βαρόμετρο εξόδου απο την κρίση είναι στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Εκεί  υπάρχει μια ανελαστικότητα, εκεί που υπάρχουν οι εισαγωγές σε σχέση με τη μείωση του ΑΕΠ που ισοδυναμεί με αναπτυξιακή αναπηρία της χώρας μας.

Κατευθύνσεις της Παραγωγικής Ανασυγκρότησης.

Μαθαίνεις να παράγεις και εξάγεις περισσότερο σύνθετα και πλούσια σε αξία προϊόντα και ο δρόμος της ανάπτυξης περνά απο τη δημιουργία και αξιοποίηση των ικανοτήτων γνώσης, φυσικού και ανθρώπινου κεφαλαίου, θεσμών, παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που βελτιώνουν την κοινωνική ευημερία χωρίς να εξαντλούν το περιβάλλον (βιώσιμη ανάπτυξη).

ΚΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΡΗΣΙΜΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ!

Κλειδιά του δρόμου της ανάπτυξης.

Η ανακεφαλαίωση του τραπεζικού τομέα.
Η ανάπτυξη μπορεί να προέλθει μόνο αν η οικονομική δραστηριότητα είναι ριζικά διαφορετική απο αυτή που έλαβε η χώρα κατά τη πρώτη δεκαετία συμμετοχής μας στην Ευρωζώνη και που κατέλειξε σε μια οικονομία φούσκα.
Άρα υπάρχει επείγουσα ανάγκη σε μια οικονομική πολιτική που δίνει προτεραιότητα σε τομείς των διεθνών ανταγωνίσιμων προϊόντων και υπηρεσιών αντί στης αναπαραγωγής και κυριαρχίας των μη διεθνών εμπορευσίμων, δηλαδή στους προστατευμένους τομείς της οικονομίας.
Τα προβλήματα της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων οφείλονται κυρίως στη αδυναμία απορρόφησης τεχνολογικών καινοτομικών παραγωγικών και ποιοτικών παρεμβάσεων στην παραγωγική διαδικασία.
Φορο-ασφαλιστική ανισορροπία δηλαδή

•          υψηλή άνιση φορολόγηση της μισθωτής εργασίας
•          υψηλές ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών
• ·        υψηλό ΦΠΑ.

Λειτουργία του ανταγωνισμού- σπάσιμο των ΚΑΡΤΕΛ.
Εκμοντερνισμός και αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας και όχι του      οδικού, αλλά supply chain και παραγωγή.
Ο τουρισμός αλλά οχι θάλασσα και ουρανός αλλά να συνδέεται με τον πολιτισμό και την αγροτο-διατροφή δηλαδή ένα μοντέλο προϊόντων ποιοτικό.
Ενέργεια φυσικά με αέριο και ΑΕΠ. αλλά όχι μόνο αλλά και με τα κοιτάσματα λιγνίτη και τον υδάτινο πλούτο. Όχι με αιολικά μεγάλα πάρκα ώστε η προστιθέμενη αξία να φεύγει στο εξωτερικό. Όχι η οικονομία να είναι βασισμένη στο πετρέλαιο. Το Αιγαίο και το Αρχιπέλαγος έχουν περισσότερο πλούτο να δώσουν παρά πετρέλαιο.

   Δεν υπάρχει Παραγωγική Ανασυγκρότηση χωρίς ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα   

   Η πάταξη της φοροδιαφυγής είναι το συντομότερο ανέκδοτο που υπάρχει.      
   Το 2011 ανήλθε στο 72% των συνολικών φορολογικών εσόδων της χώρας!!!

   *  Για την απομαγνητοφώνηση από το βίντεο της ομιλίας (http://www.youtube.com/watch?v=Lwr8IANzTco): Αλέξανδρος Οικονομίδης.