Παρατηρήσεις στο κείμενο «Δημόσια διοίκηση και βιομηχανία» του Θεμιστοκλή Ξανθόπουλου

31-8-2011

Κυρία Αντωνίου.

Ευχαριστώ και συγχαίρω για το κείμενό σας περί δημόσιας διοίκησης. Επιτρέψτε μου ορισμένες συμπληρωματικές παρατηρήσεις:

1. Η αξιοκρατική θεμελίωση μιας υψηλού επιπέδου δημόσιας διοίκησης στη Γαλλία επί Ναπολέοντα-Βοναπάρτη υπήρξε ένα από τα αποφασιστικά πλεονεκτήματα κατά την αυτοκρατορική περίοδο και το παράδειγμα της Γαλλίας ακολούθησαν με επιτυχία οι τότε αντίπαλες χώρες. Υστέρησαν μόνο, η τσαρική Ρωσία και τα περισσότερα κράτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης και το μειονέκτημά τους αυτό εκμεταλλεύτηκαν πολλαπλά οι μεγάλες δυνάμεις καθόλη τη διάρκεια των τελευταίων δύο αιώνων.

2. Το 1964, ο ειδικός για τις βαλκανικές χώρες καθηγητής στη Γαλλική Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (ΕΝΑ), είχε επισημάνει στο μάθημά του μεταξύ πολλών άλλων και τα εξής:

α) Η ποιοτική αναβάθμιση της δομής και των στελεχών της δημόσιας διοίκησης, κεντρικής και περιφερειακής, αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα αναπτυξιακό στόχο στις χώρες σας.

β) Πρώτιστο μέλημα ενός εξωυπηρεσιακού πολιτικού προϊσταμένου στη δημόσια διοίκηση είναι ο εφοδιασμός του με όλη τη απαραίτητη γνώση των βασικών τομέων της αρμοδιότητάς του, πράγμα δύσκολο για ορισμένους πολύπλοκους τεχνολογικούς τομείς, όταν μάλιστα ο διοικών είναι παντελώς άσχετος με το αντικείμενο. Γι’ αυτό και πρέπει να επιλέγονται πρόσωπα που γνωρίζουν στοιχειωδώς το ευρύτερο γνωστικό αντικείμενο της περιοχής που καλούνται να διοικήσουν.
γ) Για να αποκτηθεί η γνώση αυτή, συνεργαζόσαστε στενά και συναδελφικά με το υπηρεσιακό δυναμικό σας, αναγνωρίζοντας στην πράξη το γεγονός ότι το έργο παράγεται από ομάδες που έχουν ζήσει το αντικείμενο και το γνωρίζουν καλά.

δ) Η συστηματική προσφυγή στη βοήθεια εξωτερικών συμβούλων οδηγεί με βεβαιότητα στην καταστροφή της δημόσιας διοίκησης. Ακόμα και για την αναδιοργάνωση της διοικητικής δομής ενός τομέα (Υπουργείου, ΔΕΚΟ, κλπ) είναι απαραίτητο ένα πλήρες πρώτο βήμα εσωτερικής αξιολόγησης και πρότασης, πριν από οποιαδήποτε εξωτερική μελέτη.

3. Από τη μακρόχρονη προσωπική εμπειρία μου στη δημόσια διοίκηση προσυπογράφω ως ορθές και πάντοτε επίκαιρες τις παραπάνω επισημάνσεις. Οφείλω δε να προσθέσω ότι παρά την επιζήμια διόγκωση και την κομματική μεροληψία στη δημόσια διοίκηση, υπάρχει ένα πολύτιμο δυναμικό δημοσίων υπαλλήλων, χωρίς την αξιοποίηση του οποίου είναι αδύνατη η ορθολογική και συμφέρουσα για το κοινωνικό σύνολο αναπτυξιακή ανάκαμψη της χώρας. Είναι κραυγαλέα άδικο αλλά και τραγικό λάθος να καταδικάζονται συλλογικά στη συνείδηση των πολιτών τα δεκάδες χιλιάδες στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, επειδή κάποιοι από αυτούς είναι διεφθαρμένοι.

4. Θέτω τέλος υπό την κρίση σας μια παράγραφο από το δοκίμιό μου που αναφέρεται στους δημοσίους υπαλλήλους: «Πολύς λόγος γίνεται σήμερα και για το «βαρίδι» των δημοσίων υπαλλήλων στο διεθνή ανταγωνιστικό στίβο κάθε εθνικής παραγωγικής διαδικασίας. Αξίζει λοιπόν τον κόπο να υπενθυμίσουμε ότι η αναβάθμιση του κρατικού μηχανισμού των αστικών δημοκρατιών για τις ανάγκες του κοινωνικού κράτους καθόλη τη διάρκεια της πρώτης μεταπολεμικής τριακονταετίας ενίσχυσε αριθμητικά αλλά και λειτουργικά τους δημοσίους υπαλλήλους, δημιουργώντας ένα ισχυρό υποσύνολο της μικρομεσαίας τάξης, ελεύθερο στις περισσότερες χώρες -αλλά δυστυχώς όχι στην Ελλάδα- από κομματικές εξαρτήσεις και σε κάθε περίπτωση απαλλαγμένο από την ανασφάλεια της αγοράς εργασίας. Επιτεύχθηκε δηλαδή, τηρουμένων των ιστορικών αναλογιών, η δημιουργία ενός πυρήνα ελεύθερων «πολιτών-υπερασπιστών» του «κρατικού-συλλογικού» συμφέροντος, κατά τα αρχαιοελληνικά και τα ρωμαϊκά πρότυπα. Η αλόγιστη αριθμητική και οικονομική συρρίκνωση αυτού του δημοσίου πυρήνα εις όφελος των συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα συμπαρασύρει το σύνολο της μικρομεσαίας τάξης, δυναμιτίζει και πάλι την πολιτική ουσία της δημοκρατίας, απαξιώνει την κυρίαρχη σήμερα έμμεση κοινοβουλευτική μορφή της και οδηγεί στην επανάληψη του ιστορικού κύκλου της παρακμής και της κατάρρευσής της».