«Ρέκβιεμ με κρεσέντο;» του Θεμιστοκλή Ξανθόπουλου

-->

Αγαπητές/Αγαπητοί Συνεργάτες και Φίλοι στο ΙΝ.Ε.Π.Α.,

Δυόμισι χρόνια από την επικοινωνία μας μέσω και της αποστολής του Α΄ Τόμου του δοκιμίου υπό τον γενικό τίτλο 

«Ρέκβιεμ με κρεσέντο;»

καταθέτω το σύνολο του τρίτομου πονήματος.  Θέτω υπό την κρίση σας ερευνητική δουλειά δέκα χρόνων, εμπλουτισμένη με εμπειρίες μισού και πλέον αιώνα στα ελληνικά και διεθνή εκπαιδευτικά – ερευνητικά δρώμενα και το παγκόσμιο κοινωνικό και παραγωγικό γίγνεσθαι, για τη συστηματική παρουσίαση και την κριτική επισκόπηση της προϊστορικής και ιστορικής μας πορείας.

Κοινός μας τελικός στόχος είναι η χάραξη και θεμελίωση της εξόδου κατά τον 21^ο αιώνα από το παγκόσμιας εμβέλειας τρέχον δυσπνοϊκό παραλήρημα. Το βιώνουμε καθημερινά, με οδυνηρές για τις νεότερες κυρίως γενιές επιπτώσεις. Συμμερίζομαι και προσπαθώ να τεκμηριώσω με λογικά επιχειρήματα τη διάχυτη σε αρκετούς από εμάς αίσθηση του πνιγηρού εγκλωβισμού σε δίκτυα και δίνες ολιγάριθμων δεσποτειών επί της δικής τους τεχνητής Παγγαίας και Πανθάλασσας. Διαπιστώνουμε άλλωστε ότι  πολλοί συνάνθρωποί μας έχουν ήδη οδηγηθεί στην εφιαλτική κατάσταση απόκληρων, μεταλλαγμένων σε σπαστικές μαριονέτες. 

Από την εξελικτική διαδικασία στη βιόσφαιρα  φιλόξενου πλανήτη 

του Συμβάντος “Homo Sapiens”

ξεχωρίζουν:

• Το Πολυδιάστατο της προέλευσης του Συμβάντος και η Γένεσή του ως υστερότοκου και τελευταίου επιζώντος είδους από το γένος των ανθρώπων (homo) και την οικογένεια των ανθρωπίδων (hominidae). 
• Η συναρπαστική και με ελεύθερο βάδην πορεία του είδους μας homo sapiens κατά τον προϊστορικό χρόνο, για την εξάπλωση και κυριαρχία του σε πανίδα και χλωρίδα. 
• Το βεβιασμένο σκυφτό τροχάδην κατά τον ιστορικό μας χρόνο, λόγω των ταξικών εγκλωβισμών που επέβαλε η τέλεση του κοινωνικού προπατορικού αμαρτήματος της διαστρωμάτωσης.
• Το πρόσφατο αυτοκαταστροφικό παραλήρημα μέσω της καθοδηγούμενης από τις δεσποτείες παγκοσμιοποίησης των εγκλωβισμών και του δυσπνοϊκού τροχάδην με τετραποδισμό, σε τέμπο και μοτίβα εκκωφαντικού και κακόηχου ρέκβιεμ με κρεσέντο.

Υπό τον επιθετικό τίτλο,

 Εγκλωβισμένοι σε δεσποτείες και δίνες

της τεχνητής Παγγαίας και Πανθάλασσας,

χειραφετηθείτε, 

ανακεφαλαιώνονται καταρχάς στον ανά χείρας Γ΄ Τόμο ντοκουμέντα και διδάγματα από την προϊστορική και ιστορική μας πορεία. Για την τεκμηρίωσή τους ο αναγνώστης παραπέμπεται με χωροθετημένες αναφορές στα κείμενα των Α΄ και Β΄ Τόμων, που εμπεριέχονται αυτούσια σε δύο ένθετα cd, στο οπισθόφυλλο του Γ΄ Τόμου. 

Στο πρώτο ένθετο cd με το σύνολο του Α΄ Τόμου, πέραν της προέλευσης, της γένεσης, της εξάπλωσης με ελεύθερο βάδην της εξάπλωσης με ελεύθερο βάδην και της κυριαρχίας του είδους μας στη βιόσφαιρα του πλανήτη,συνοψίζονται: 

• Η ανατολή της Ιστορίας, που σηματοδοτείται από το νοητικό επίτευγμα του γραπτού λόγου. Η μονοσήμαντη καταγραφή γεγονότων επινοήθηκε εδώ και πεντέμισι  χιλιάδες χρόνια στις πλούσιες φυλές της νότιας Μεσοποταμίας των Σουμερίων. Πρωτοανιχνεύεται λίγες γενιές μετά την εγκαθίδρυση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης των μελών τους σε λίγους κατέχοντες τους κοινοτικούς παραγωγικούς πόρους και πολλούς απόκληρους.
• Εισαγωγικές έννοιες δομικής και λειτουργικής φύσεως από το βεβιασμένο τροχάδην των διαστρωματωμένων σε τάξεις κοινωνιών της ανθρωπότητας κατά την ιστορική της πορεία, όπως αγορά και αστικοποίηση, πόλις και πολιτισμός, πηγές και μορφές των κοινωνικών εξουσιών, οράματα δημοκρατίας και ανθρώπινες αξίες, γέννηση των Ιστορικών Συμβάντων, αριστοτελική και καρτεσιανή προσέγγιση του αρίστου πολιτεύματος, μεσότης και συλλογική αριστεία.
• Το πρώτο μέρος της ιστορικής μας περιόδου, οι πέντε χιλιετίες επικυριαρχίας της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής στο κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι, με άρχοντες τους μεγαλοϊδιοκτήτες γης. Η προέλευση της αναγκαίας για την επίτευξη των διαφόρων στόχων τους ενέργειας ήταν μυογενής κατά κύριο λόγο, με συμπληρώματα από τις ήπιες και τις ανανεώσιμες πηγές της, όπως ο άνεμος και το τρεχούμενο νερό.
• Οι σημαίνουσες για το κτίσιμο των υποδομών και υπερδομών αλληλοεμπλεκόμενες κοινωνικές εξουσίες κατά τις δύο πρώτες χιλιετίες της όλης ιστορικής περιόδου, με τις κατεστημένες ολιγαρχίες της Εποχής του Χαλκού στον τότε «πολιτισμένο» κόσμο. Οι τότε δεσποτείες κυριαρχούσαν τεχνολογικά μέσω της προνομιακής κτήσης και χρήσης του χαλκού και των κραμάτων του.
• Ο εκδημοκρατισμός της παραγωγικής και επιθετικής – αμυντικής δύναμης των «απολίτιστων» κοινωνιών, χάρη στην τεχνογένεση του σιδήρου. Συνέβη περί τα μέσα της 2ης π.Χ. χιλιετίας, εδώ και τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια. Διακρίνονται δύο τουλάχιστον φάσεις, συνολικής διάρκειας τεσσάρων αιώνων, που ανέτρεψαν τις περισσότερες δεσποτείες της ύστερης Εποχής του Χαλκού.
• Το λυκόφως και η εκπνοή του πρώτου μέρους της ιστορικής μας περιόδου μαζί με τον χιλιόχρονο Μεσαίωνα της μεταρωμαϊκής Ευρώπης, προς το τέλος του 15ου μ.Χ. αιώνα. 

Στον Β΄ Τόμο του δοκιμίου, που εμπεριέχεται στο δεύτερο ένθετο cd, καλύπτονται το δεύτερο και τρίτο μέρος της ιστορικής περιόδου της ανθρωπότητας, με χρονικό ορίζοντα από το τέλος του 15^ου μέχρι και τη δεύτερη δεκαετία του 21^ου αιώνα. 

• Ο ορίζοντας πυκνώνει από προβεβλημένα μέχρι τις μέρες μας γεγονότα όταν αρχίζει ο εμπλουτισμός του κατά το δεύτερο μέρος της ιστορικής περιόδου. Δημιουργός τους αναδεικνύεται η μεταμεσαιωνική Ευρώπη, μετά τις πέντε αλλαγές στο κατεστημένο, την παγκόσμια κυριαρχία των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων και την παράλληλη δυναμική παρουσία των συμπρωταγωνιστών τους. Κατά τους τέσσερις αιώνες του δεύτερου μέρους της ιστορικής περιόδου (16^οςμέχρι τα μέσα του 18^ου αιώνα), αναδύονται οι πρώτες ατελείς μεταμεσαιωνικές οικονομικές θεωρίες (μερκαντιλισμός, φυσιοκράτες) και στη συνέχεια θεμελιώνονται οι σύγχρονες οικονομικές επιστήμες με τη σημαίνουσα διαχρονική παρουσία του Άνταμ Σμιθ (Ο Πλούτος των Εθνών, 1776) και των Μαρξ- Ένγκελς (Κομμουνιστικό Μανιφέστο και Το Κεφάλαιο, δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα). 
• Υπό τον τίτλο «Μοντέρνοι Καιροί», δανεισμένο από το κινηματογραφικό αριστούργημα του Τσάρλι Τσάπλιν, συνοψίζεται ο υπερφορτωμένος ορίζοντας των γεγονότων του τρίτου τρέχοντος μέρους της ιστορικής μας περιόδου. Κυοφορείται στο μεταίχμιο 19^ου και 20^ου αιώνα από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής με τις ύβρεις των υπερεξοπλισμών και της αποικιοκρατίας. Προβάλλεται εκκωφαντικά στο προσκήνιο της Ιστορίας κατά την περίοδο 1914-1991. Βαπτίστηκε ευφυώς από τον Έρικ Χομπσμπάουμ ως «Εποχή των Άκρων» και περιλαμβάνει τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Μεσοπόλεμο, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο κύκλος της «Εποχής των Άκρων» του 20^ου αιώνα έκλεισε το 1991, με την κοινωνικοοικονομική και πολιτική κατάρρευση του καθεστώτος της Ε.Σ.Σ.Δ. και των δορυφόρων της.  
• Ακολουθεί  μέχρι τις μέρες μας η χωρίς αντίπαλο δέος τελευταία μετάλλαξη του εμποροβιομηχανικού καπιταλισμού στη νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση, με σύμβολο το μεσαιωνικού τύπου δόγμα «ο καθένας για τον εαυτό του και η παγκόσμια αυτοκρατορία της Αγοράς – στη θέση του Θεού – για όλους». Περί τα μέσα της δεκαετίας του ’70 είχε ήδη αρχίσει να εγκαταλείπεται η σημαίνουσα παρουσία του Κέυνς στο μεταπολεμικό κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι, παρά το γεγονός ότι στη Γενική Θεωρία του περί της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος(1936) είχαν θεμελιωθεί κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1945) και την πρώτη μεταπολεμική τριακονταετία (1946-1971) οι δομές και λειτουργίες ενός καπιταλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο.

Το πρόταγμα «χειραφετηθείτε» στον τίτλο του Γ΄ Τόμου απευθύνεται σε όλα τα σημερινά μέλη του είδους μας homo sapiens, με πρώτο αποδέκτη τον συγγραφέα. Ζητείται σε πρώτη και τελευταία ανάλυση από όλους μας, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, η ανάκτηση του ελεύθερου βάδην σε όρθια στάση – της πολυτιμότερης για την εξέλιξή μας κληρονομιάς από τους προγόνους ανθρωπίδες εδώ και τέσσερα εκατομμύρια χρόνια – έναντι του σημερινού βεβιασμένου από εξαναγκασμό, μωροφιλοδοξίες ή ναρκισσισμό τροχάδην με τετραποδισμό. 

Στο πλαίσιο του παραπάνω τελικού ζητούμενου, διερευνώνται με τρία διαδοχικά βήματα οι διαφαινόμενες μέσα από την ομίχλη των πιθανοτήτων εξελίξεις κατά τον τρέχοντα 21ο αιώνα.

Το πρώτο διερευνητικό βήμα διατρέχει το μείζον στην εποχή μας Συμβάν, 

«Τεχνολογίες εκδημοκρατισμού και προσδοκίες χειραφέτησης».

Συνοψίζονται τα άλματα στον εκδημοκρατισμό της γνώσης και στα παραγωγικά εργαλεία, από τις καλπάζουσες στις μέρες μας φωτεινές συνιστώσες της Τρίτης Βιομηχανικής Επανάστασης (και όχι «Τέταρτης», όπως διαφημίζονται με ανορθόδοξους όρους ορισμένα νέα υποσύνολα της Τρίτης). Θυμόμαστε άλλωστε ότι το βάσιμο των προσδοκιών απεγκλωβισμού και χειραφέτησης της σημερινής ανθρωπότητας από τα δεσμά και τις δίνες της τεχνητής Παγγαίας και Πανθάλασσας διαθέτει δύο ανάλογα ιστορικά προηγούμενα: τα κατά καιρούς συμβατά με τη συλλογική μας κοινωνικοοικονομική και οικολογική συνείδηση επιτεύγματα των κοινωνικών επιχειρήσεων παραγωγικού σκοπού και το μείζον οικονομικό, πολιτισμικό και πολιτικό χρονικό του «εκδημοκρατισμού διά του Σιδήρου» κατά την ύστερη Εποχή του Χαλκού. 

Το δεύτερο διερευνητικό βήμα διατρέχει, ως κορμός του Γʹ Τόμου, το καταληκτικό πέμπτο κεφάλαιο του δοκιμίου υπό τον γενικό τίτλο,

Μετά τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα

και υπότιτλο

 Προς το ελεύθερο βάδην

σε όρθια στάση ή το βεβιασμένο τροχάδην με τετραποδισμό;

Στις είκοσι ενότητες του πέμπτου κεφαλαίου μεταξύ άλλων προβάλλονται: 

• Η καθολική απαξίωση της έννοιας «κοινωνικό συμφέρον» στη μακροκλίμακα της τεχνητής Παγγαίας και Πανθάλασσας, μέσω και του μετασχηματισμού των αντιπροσωπευτικών δημοκρατιών σε «μετα-δημοκρατίες». 
• Το μείζον για χώρες, όπως η δική μας, ζήτημα της διοίκησης στον δημόσιο τομέα. Διαχωρίζεται το ουσιαστικό περιεχόμενο του διοικητικού έργου από τη φενάκη του φανταχτερού περιτυλίγματος που προσφέρει λόγω αυξημένης ζήτησης η εμπορευματοποιημένη εκπαίδευση. Ο συγγραφέας παρουσιάζει από την πολύχρονη διοικητική εμπειρία του την επί της αρχής διάκριση μεταξύ των ασκούντων τη διοίκηση αφ’ υψηλού οχυρωμένοι στα στεγανά του γραφείου τους και των διοικούντων επί της ουσίας, με ανοικτές πύλες, αξιοποιώντας την εμπειρία και τις δεξιότητες του υπηρετούντος προσωπικού. Συνοψίζονται, η χρυσή τομή μεταξύ διοικητικής θεωρίας και αποτελεσματικής πράξης, το ιστορικό της ευρωπαϊκής παράδοσης στη δημόσια διοίκηση, τα επαναλαμβανόμενα δομικά και λειτουργικά λάθη των πολιτικών ηγεσιών στην ελληνική δημόσια διοίκηση και ορισμένα εξυγιαντικά «διά ταύτα». 
• Το ζήτημα των πανεπιστημιακών σπουδών κατά τον 21ο αιώνα, με την επαναθεμελίωση του ιστορικού γεγονότος ότι παρά την κρατούσα μόδα της «αγοροφιλίας», η από γενέσεως φύση τους ως δημόσιου αγαθού  (res publica), είναι διαχρονικός δομικός και λειτουργικός πυλώνας της δημοκρατίας (ισηγορία, ισοτιμία και ισονομία).
• Το χρονικό της στροφής της νέας γενιάς προς τις οικονομικές επιστήμες με σημαίνουσα την πρόκληση της σε βάθος κατανόησης και αξιοποίησης, με τον δέοντα επιστημονικό σεβασμό, του στοχαστικού τους υποβάθρου.
• Η ηθική διάσταση στο οικονομικό γίγνεσθαι, με τεκμηρίωση της διαχρονικής της  θεσμοθέτησης σύμφωνα με το κοινό περί δικαίου αίσθημα και την επιστημονική της θεμελίωση κατά τον 19^ο αιώνα από τους περί των ηθών κανόνες του Ιμμανουέλ Καντ.
• Το ζωτικό στις μέρες μας για την ατομική και συλλογική επιβίωση ζήτημα των αναπτυξιακών μας επιλογών, με το σημερινό σκοτεινό και δεσποτικό δόγμα – σύμβολο της εξωγενούς ανάπτυξης, σε αντιπαράθεση με το αναντικατάστατο για την ασφάλεια όλων των κοινωνιών πρόταγμα της ενδογενούς ανάπτυξης.
• Το «Ελληνικό Ζήτημα» ως μελέτη περίπτωσης προς αποφυγήν, με συνοπτική προσέγγιση της στρατηγικής για την ενεργειακή και υδροαρδευτική μας ανασυγκρότηση.  

Ο Γʹ Τόμος του τρίτομου δοκιμίου για το είδος μας homo sapiens συμπληρώνεται με ένα τελευταίο τρίτο διερευνητικό βήμα για την ολοκλήρωση των «διά ταύτα», μέσω της ακροτελεύτιας σύνθεσης

«Αντί Επιλόγου».

Τίθενται υπό την κρίση σας:

• Το πρακτικό σκέλος του φλέγοντος στις μέρες μας υπαρξιακού διλήμματος.
• Τρία εύλογα σενάρια για το μέλλον του είδους μας homo sapiens και της βασιλεύουσας στον γνωστό έμβιο κόσμο φαιάς ουσίας του, με ορίζοντα υλοποίησης τις επόμενες οκτώ δεκαετίες του τρέχοντος 21^ου αιώνα.
• Προτάσεις εφαρμογής δέκα απλών και βελτιωτικών της ποιότητας της ζωής μας επιλογών. Λειτουργούν ως αναγκαία συνθήκη για την ατομική και κοινωνική μας χειραφέτηση και 

• ενεργοποιούν τη λυτρωτική απόφαση εξόδου από το υπαρξιακό δίλημμα και το ρέκβιεμ με κρεσέντο,  

• στηρίζουν την υλοποίηση του δεύτερου αισιόδοξου σεναρίου, που συνοψίζεται στον εκδημοκρατισμό του Πλούτου των Εθνών από την παραγωγική βάση τους.

• Η θεμελίωση τριών συγκεκριμένων και εφικτών στόχων ευρύτατης αποδοχής για τις κοινωνίες του 21ου αιώνα, στο ασφαλές για όλα τα μέλη της κοινωνίας πλαίσιο της κατηγορικής προσταγής του κορυφαίου φιλοσόφου του Διαφωτισμού Ιμμανουέλ Καντ. Οι στόχοι πηγάζουν από την εφαρμογή στην πράξη των σημείων σύγκλισης επιτυχημένων εκ του αποτελέσματος κατά τους προηγούμενους δυόμισι αιώνες θέσεων και πρακτικών των Άνταμ Σμιθ, Καρλ Μαρξ και Τζων Μέυναρντ Κέυνς και συνοψίζονται ως εξής:

• Βελτίωση της καθημερινής ποιότητας ζωής των προλεταριοποιημένων μελών της κοινωνίας, με προαπαιτούμενο τη διάνοιξη καθολικής πρόσβασης, χωρίς οικονομικό αντίκρισμα, στα βασικά για την αξιοπρεπή ατομική επιβίωση και την ισότιμη ένταξη στον κοινωνικό ιστό υλικά και πνευματικά εφόδια.

• Κατοχύρωση του δικαιώματος όλων μας στην αμειβόμενη εργασία για την κάλυψη των δαπανών πρόσβασης σε υλικά και πνευματικά αγαθά της ελεύθερης επιλογής μας, πέραν των παραπάνω ελάχιστων αναγκαίων εφοδίων. Μόνον η αμειβόμενη εργασία, με όρους που μας προστατεύουν ως άτομα από την αλλοτρίωση της προσωπικότητάς μας –και ασφαλώς όχι τα επιδόματα σε ανέργους– ικανοποιεί το αίσθημα του «ἵστασθαι» και του «ὑπάρχειν» με αξιοπρέπεια στην κοινωνία.

• Διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και παρουσίας, δηλαδή της κοινωνικής χειραφέτησης που διαθέτει ως θεμέλιο την χωρίς εξαιρέσεις ισηγορία ατόμων και κοινωνικών υποσυνόλων στη λήψη των αποφάσεων για το παρόν και το μέλλον τους και θωρακίζεται με τις αναγκαίες υπερδομές για την καθολική εφαρμογή της ισονομίας και της ισοτιμίας.

Στο τέλος του Γ΄ Τόμου προστέθηκε η

«Δειγματοληψία από το τρίτομο δοκίμιο»,

ένα πέραν της βιβλιογραφίας αλφαβητικό ευρετήριο των δομικών του ήλων και των τριών τόμων του δοκιμίου, υπό τη μορφή λέξεων – κλειδιών, όπως:

αγορά, ανάπτυξη, ατομικισμός, αυτοκρατορίες, βαρβαρότητα, βασιλεύουσα φαιά ουσία, βιομηχανική επανάσταση, γονιδιακό ζήτημα, δημοκρατία, διαφωτισμός, 

ενεργειακά ζητήματα, καπιταλισμός, κατηγορική προσταγή, κλιματικές αλλαγές, κοινοτική συνείδηση, κοινωνικές εξουσίες, κοινωνικοοικονομικό αποτύπωμα, μαρξισμός, νομίσματα, οδοιπορικό της γνώσης, χειραφέτηση.

Με τη γενική εννοιολογική τους προσέγγιση, την ειδική ταυτοποίησή τους στις επιμέρους ενότητες και τη χωροθέτηση των αναφορών τους στις σελίδες των κειμένων, οι λέξεις – κλειδιά λειτουργούν ως συνεκτικοί ήλοι μεταξύ των ανά τόμο επιμέρους κεφαλαίων, θεμάτων και ενοτήτων.

Εκτιμάται ότι ένα πρώτο ξεφύλλισμα στο ευρετήριο αυτής της δειγματοληψίας (σελ. 243-258 του Γ΄ Τόμου), σκιαγραφεί τις σημαίνουσες μεταξύ των επιμέρους ενοτήτων, θεμάτων και κεφαλαίων διεπιφάνειες.

Αγαπητοί μου Συνάδελφοι και Φίλοι στο ΙΝ.Ε.Π.Α.,

Χάρη στην πολύτιμη πνευματική συνδρομή Κοινοτήτων όπως η δική μας, την άοκνη προσφορά γνώσεων από τους λίγους εμφανείς και τους πολλούς αφανείς συνεργάτες και φίλους, την αμέριστη στήριξη των πρυτανικών αρχών, το υψηλό επίπεδο και την υπομονή των στελεχών στις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π. και τη φροντίδα της Διεύθυνσης Δημοσίων Σχέσεων, ολοκλήρωσα και σας καταθέτω το τρίτομο δοκίμιο.

Προσβλέπω και πάλι στην πολύτιμη συμβολή σας, για τη διόρθωση λαθών, τη συμπλήρωση παραλείψεων και, κυρίως, το ευρύτερης ωφελιμότητας κτίσιμο δικού σας εποικοδομήματος, μέσω της διατύπωσης διαφορετικών θέσεων και απόψεων.

Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος

Ιούλιος 2020