Αναγκαιότητα συγκρότησης ενός κινήματος με κέντρο την ενδογενή παραγωγική μας ανασυγκρότηση. Του Αλέξανδρου Οικονομίδη

Ο ρόλος της μεταποίησης στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας.[1]

Η μεταποίηση είναι ο κύριος χώρος στα πλαίσια του οποίου η επιστημονική γνώση και έρευνα μετατρέπεται σε οικονομικό πλεονέκτημα, ο χώρος όπου η τεχνολογία εξελίσσεται και αποκτά οικονομική αξία.

'Έχει υπολογιστεί ότι, για κάθε 100 θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στη μεταποίηση μπορεί να δημιουργηθούν από 60 έως 200 επιπλέον θέσεις εργασίας στην υπόλοιπη οικονομία. (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2012).

Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι τα προϊόντα της μεταποίησης είναι στο σύνολό τους διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά. Με αυτή την έννοια, η μετάβαση μιας οικονομίας, όπως η ελληνική, από την εσωστρέφεια σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο με εξαγωγικό προσανατολισμό, δεν νοείται χωρίς τη δυναμική παρουσία του τομέα της μεταποίησης. Όσο πιο εύρωστος είναι ο μεταποιητικός τομέας και όσο πιο ευρύ είναι το φάσμα των προϊόντων που παράγουν οι βιομηχανίες μιας χώρας τόσο περισσότερες ευκαιρίες θα έχει αυτή να βελτιώσει τις εξαγωγικές της επιδόσεις και να υποκαταστήσει εισαγόμενα βιομηχανικά προϊόντα με αντίστοιχα που παράγονται εγχωρίως.

Ο δρόμος που οδηγεί στον τερματισμό της οικονομικής ύφεσης της ελληνικής οικονομίας περνά από την αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας και ειδικότερα την αλλαγή της παραγωγικής διάρθρωσης προς όφελος της παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών.

Οι αποτυχημένες προσπάθειες ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού του βιομηχανικού τομέα ανά τον κόσμο, εντοπίζονται στην ασυμβατότητα των προγραμμάτων βιομηχανικής πολιτικής με τα ενδογενή χαρακτηριστικά των χωρών όπου εφαρμόστηκαν.

Η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού προγράμματος εθνικής βιομηχανικής πολιτικής στην Ελλάδα προϋποθέτει γνώση και επίγνωση της κατάστασης που επικρατεί στην ελληνική βιομηχανία.

H σημερινή κατάσταση των ελληνικών μεταποιητικών επιχειρήσεων

Το 95% των μεταποιητικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα απασχολούν 1 έως 9 άτομα (πολύ μικρές επιχειρήσεις). Οι μικρές επιχειρήσεις (10 - 49 άτομα) είναι 3,7% επί του συνόλου, οι μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις (50 - 249 άτομα) είναι 1%, ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις (πάνω από 250) άτομα είναι μόλις 0,2% επί του συνόλου.

Από τις 85.004 μεταποιητικές επιχειρήσεις που λειτουργούσαν το 2008, το 2013 λειτουργούσαν μόνο 57.736!.

Ενώ η απασχόληση στη μεταποίηση το 2008 έφτανε τα 480.000 άτομα, το 2014 ανήλθε στα 320.000 άτομα, επήλθε δηλαδή μείωση κατά 33,86%. Αυτό συνάδει με τη γενικότερη διαπίστωση της ολοένα μειούμενης συμμετοχής της μεταποίησης στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας.

Το 2014 η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ΑΠΑ της μεταποίησης ήταν κατά 1.905,3 εκ. ευρώ (-14,6%) χαμηλότερη σε σχέση με την ΑΠΑ του 1995. Η σωρευτική μείωση μεταξύ των ετών 2007 και 2014 έφτασε σε 6.755,5 εκατ. ευρώ (-37,8%).

[1] ΚΕΠΕ: Εξελίξεις και προοπτικές της μεταποίησης στην Ελλάδα. Ιανουάριος 2016

Διανύουμε τον έβδομο χρόνο συνεχούς συρρίκνωσης της ελληνικής οικονομίας ως αποτέλεσμα των συνεχών υφεσιακών πολιτικών μέτρων λιτότητας που συνεχίζουν να φτωχοποιούν τον ελληνικό λαό.

Από τα βασικά συνθήματα της προεκλογικής περιόδου ήταν η αντιμετώπιση της ανεργίας που σήμερα ουσιαστικά ξεπερνάει το 30%. (Αν υπολογίσουμε τα voucher και την ευκαιριακή απασχόληση).

Δυστυχώς μετά από ένα χρόνο στην εξουσία, τα νομοθετικά μέτρα της κυβέρνησης της αριστεράς, δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν την μονοδιάστατη ατζέντα που έχουν επιβάλλει τόσα χρόνια οι κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Και δεν θα μπορούσαν να την ξεπεράσουν γιατί από τα υποκείμενα της σύνταξής τους απουσιάζουν παντελώς, η ίδια η μεταποιητική διαδικασία, και οι πραγματικοί παραγωγοί.

Σχέδιο παραγωγής ενδογενούς πλούτου δεν φαίνεται στον ορίζοντα.

Εθνικό παραγωγικό όραμα και κατά συνέπεια εθνικό όραμα δεν υφίσταται.

Αυτό συνιστά και την δραματική έλλειψη εθνικής παραγωγικής στρατηγικής, είτε στα πλαίσια του ευρώ είτε και εκτός αυτού.

Χώνουμε το κεφάλι μας στο χώμα σαν την στρουθοκάμηλο και συνεχίζουμε να επιβάλουμε φορολογικά και ασφαλιστικά εισπρακτικά μέτρα που μοναδικό στόχο έχουν, εκτός των άλλων, την περαιτέρω φτωχοποίηση του λαού που μας εμπιστεύθηκε.

Οι πραγματικοί παραγωγοί, συνεχίζουν να είναι εξορισμένοι στην κόλαση του δαιμονοποιημένου κέρδους, με τα ίδια ακριβώς εργαλεία της εξάρτησης από την θεότητα του χρέους, που κάποιοι άλλοι χρησιμοποίησαν για να τους αφανίσουν.

Όταν ταυτίζουμε το κέρδος του μικροβιοτέχνη, σαν σημασία και ουσία, με το σύγχρονο απρόσωπο παγκοσμιοποιημένο κέρδος του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, μια και αντιλαμβανόμαστε τα δυο αυτά είδη σαν ένα, τότε δεν ξέρουμε πού πατάμε και πού βρισκόμαστε.

Είναι απίστευτη υποκρισία να συνεχίζεται ο συνεχής και ανηλεής διωγμός των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων από τον κρατικό φορολογικό και όχι μόνο μηχανισμό, όταν οι μεγάλες εταιρείες έχουν χιλιάδες οδούς νόμιμης φορο-αποφυγής, ενώ ο μικρο-επιτηδευματίας που ασχολείται με την εργασία του και όχι με τις όποιες «business» καμία.

Να ζητήσουμε την εμπιστοσύνη από τους φορολογούμενους, αλλά και εμείς πρέπει κάποτε να τους εμπιστευθούμε και να τους στηρίξουμε, με ένα ξεκάθαρο και απλό θεσμικό πλαίσιο ώστε όταν ανασάνουν να μην μπορούμε να τους τραβήξουμε «το χαλί κάτω από τα πόδια τους» όπως είναι ο κανόνας μέχρι σήμερα.

• Το κράτος και η Δημόσια Διοίκηση πρέπει να αλλάξει, ώστε ο πολίτης να το αισθάνεται ως αρωγό του και να το εμπιστεύεται.
• Ο πολίτης πρέπει να σταματήσει να αντιμετωπίζεται καθημερινά σαν εχθρός από τον γραφειοκρατικό κρατικό μηχανισμό.
• Ο κάθε υπάλληλος πρέπει να σταματήσει ουσιαστικά να αισθάνεται τον εαυτόν του ως μέρος της κρατικής μηχανής και όχι σαν Δημόσιος Υπάλληλος ως οφείλει, δηλαδή Υπάλληλος του Δήμου και της Κοινωνίας.

Η κυρίαρχη ακόμα λογική οδηγεί δυστυχώς στο να  μην  υπάρξει ρήξη και αποδέσμευση από τις κυρίαρχες χρηματαγορές, ούτε καν έμμεση.

Μα πως να συμβεί αυτή η ίσως αναγκαία και πολυπόθητη ρήξη, αν ο λαός σου βρίσκεται και όχι άδικα, σε πλήρη αμηχανία;

Σε μια χώρα με χρεοκοπημένη οικονομία του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, με ανεργία που φθάνει στο 30%, με σοβαρή υπογεννητικότητα, με κυβερνήσεις που έχουν ως κύριο σκοπό την αύξηση των φορολογικών εσόδων, χωρίς παράλληλα να έχουν σχέδιο, όραμα και ελπίδα για το αύριο αυτού του τόπου, κανένα εναγωνίως αναζητούμενο εξωγενές χρήμα, καμία ανακεφαλαίωση των τραπεζών, κανένα συνταξιοδοτικό σχέδιο και κανένα κούρεμα του δημόσιου χρέους δεν πρόκειται να σταματήσει τη διάλυση αυτής της ίδιας της χώρας και την απώλεια της όποιας εναπομείνουσας εθνικής μας ανεξαρτησίας.

Για μια Ενδογενή Παραγωγική Ανασυγκρότηση

Σήμερα η οικονομική, και όχι μόνο, κρίση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοναδική ευκαιρία, για να εξετάσουμε τις πραγματικές αιτίες της «κακοδαιμονίας» μας και επιτέλους να σταθούμε στ’ αλήθεια στα δικά μας πόδια, δηλαδή στη δική μας παραγωγική υπόσταση και αυτοδυναμία. 

Για να συμβεί όμως αυτό, χρειάζεται η συγκρότηση ενός Στρατηγικού σχεδίου - προγράμματος  εξόδου από την κρίση, ταυτόχρονα με τη χάραξη μιας νέας Ενδογενούς Παραγωγικής Στρατηγικής.

• Η χώρα δεν χρειάζεται καλύτερη διαχείριση του υπαρκτού μοντέλου.
• Η χώρα χρειάζεται ένα εναλλακτικό παραγωγικό μοντέλο και σχέδιο, ικανά να διαχειριστούν από κοινού τον πραγματικό της φυσικό και πνευματικό πλούτο.
• Μόνο αυτό μπορεί να συγκινήσει, αφυπνίσει και κινητοποιήσει στ’ αλήθεια ευρύτατα στρώματα του ελληνικού λαού, στη βάση:

o   της αληθινής τους παράδοσης

o   των πραγματικών τους δυνατοτήτων

o   των πραγματικών τους αναγκών.

Το πρόγραμμα μιας ενδογενούς παραγωγικής μας ανασυγκρότησης, είναι πρωτίστως ζήτημα κατ εξοχήν πολιτικό, που προϋποθέτει την ευαισθητοποίηση, "συγκίνηση", "ενθουσιασμό"  και τελικά την κινητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας, ανεξαρτήτως των όποιων ιδεολογικών προκαταλήψεων και εμμονών και δευτερευόντως τεχνικό, σαν προϊόν "ευρεσιτεχνίας" των όποιων πεφωτισμένων τεχνοκρατικών εγκεφάλων μας.

Η συναίσθηση της ζωτικής για τη χώρα μας σήμερα κρισιμότητας μιας τέτοιας παραγωγικής κατεύθυνσης, οδηγεί στην εξίσου ζωτική ανάγκη προστασίας των υλικών όρων που θα την στηρίξουν, δηλαδή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των αυτοαπασχολούμενων παραγωγών, των μαστόρων και του επιστημονικού δυναμικού της χώρας.

Αν αυτοί δεν διασωθούν, τότε δεν θα υπάρχει κανένα άλογο για να σύρει το κάρο.

Είμαστε ένας μικρός λαός που μπορούμε να κάνουμε θαύματα, εκεί που οι άλλοι σήμερα αδυνατούν λόγω μεγέθους και μιας βιομηχανικής αντίληψης αιώνων. Εκεί έγκειται η δυνατότητα μας να υπερβούμε την κρίση.

Η μικρή ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής καθιστά εδώ εφικτή τη συγκρότηση ενός εναλλακτικού παραγωγικού τομέα τεχνολογικής αιχμής και μικρού μεγέθους σε παγκόσμια κλίμακα, που εκμεταλλεύεται τις ρωγμές και τα κενά του μαζικού βιομηχανικού μοντέλου.

Αυτός ο τομέας, λόγω ακριβώς του μικρού του μεγέθους, δεν αφορά σήμερα τις προτεραιότητες του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου, το οποίο στρέφεται αποκλειστικά σε επενδύσεις μεγάλου μεγέθους μαζικής παραγωγής προϊόντων, χαμηλών μισθών ανειδίκευτης εργασίας και αντίστοιχου οικονομικού αποτελέσματος.

Είναι ένας δρόμος εναλλακτικός στον κυρίαρχο, στον οποίο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο η παραγωγή προϊόντων υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας.

Δεν εξαρτάται από το μεγάλο κεφάλαιο και τις ξένες επενδύσεις που κινούνται παγκοσμίως με όρους μέγιστης κερδοφορίας.

Ποια είναι τα ταυτοτικά τεχνικά χαρακτηριστικά του τόπου μας που σήμερα, υπό όρους, μπορεί και να συνιστούν τα προνομιακά σημάδια μιας εν δυνάμει επιτυχίας μας.

• Η ανυπαρξία στην χώρα μιας δυτικού τύπου βιομηχανικής επανάσταση
• Το τόσο κοντά και τόσο μακριά μας από αυτή τη βιομηχανική επανάσταση.
• Η απουσία της κυριαρχίας εδώ ενός φορντικού μαζικού παραγωγικού μοντέλου.
• Η έγκαιρη εμπλοκή μας με τα φαινόμενα της τεχνολογικής επανάστασης.
• Η παράδοση ομοτιμίας στην πράξη της λαϊκής και λόγιας τεχνογνωσίας.
• Η παράλληλη συνύπαρξη δυο τεχνικών παραδόσεων, του χθες και του σήμερα, με απόσταση μεταξύ τους δυο, το πολύ, γενεών. 
• Η μέχρι σήμερα αντοχή της μικρής ιδιοκτησίας στην πόλη και την ύπαιθρο.

Τα ταυτοτικά αυτά χαρακτηριστικά συνιστούν ένα πολύ ενδιαφέρον μάγμα παραμέτρων που συντηρεί ακόμη και σήμερα ποιότητες πολύτιμες και μονάκριβες που μπορούν να τροφοδοτήσουν ένα δυναμικό και σύγχρονο εναλλακτικό παραγωγικό υπόδειγμα, εφόσον τις αντιληφθούμε, τις κατανοήσουμε και τις αξιοποιήσουμε.

Άμεσα μέτρα διαφύλαξης και ενίσχυσης της αυτοδύναμης συλλογικής μας υπόστασης.

Η ενδογενής εξωστρέφεια είναι το κύριο σύνθημα μας.

Οφείλουμε:

• να αποκαταστήσουμε την αληθινή γεωοικονομία της χώρας μας
• να ενισχύσουμε κάθε μικρή μεταποιητική δραστηριότητα με υψηλό δείκτη ενδογενούς προστιθέμενης αξίας.
• το μοντέλο ενός σύγχρονου κατά παραγγελία προϊόντος διεθνώς εμπορεύσιμου, ενός κουστουμιού στα μέτρα μας στο ράφτη μας, που συνθέτει τεχνολογίες αιχμής και τοπική τεχνογνωσία, είναι ιδανικό για μας. Θα μπορούσε να έχει άριστη εφαρμογή σε όλη την οικονομία, από τον πρωτογενή έως τον τριτογενή τομέα
• να αντιμετωπίσουμε σοβαρά το δημογραφικό μας πρόβλημα
• να προστατέψουμε την μικρή και μεσαία ιδιοκτησία και παραγωγή.
• να γνωρίσουμε, αναδείξουμε και ενισχύσουμε την μικρή διάσπαρτη παραγωγική μας πραγματικότητα και να συμβάλλουμε στην συγκρότηση συνεργατικών δικτύων που θα την μετατρέψουν σε σοβαρή οικονομική οντότητα,
• να συμβάλουμε στη δημιουργία μιας εθνικής μπράντας τύπου «Made in Greece», η οποία θα συνδέεται με τη δημιουργία ελληνικού προϊόντος με υψηλή προστιθέμενη αξία,
• να δημιουργήσουμε ιδιαίτερα διεθνή δίκτυα διάθεσης για τα ποιοτικά προϊόντα μας,
• να ενισχύσουμε με πολλές μικρές παραγωγικές επενδύσεις την περιφέρεια και όχι με λίγες μεγάλες στα αστικά κέντρα, 
• να σχεδιάσουμε δημιουργικές δουλειές που να αξίζουν σε ανθρώπους και να απαλλαγούμε από την καταστροφική για τον τόπο εύκολη «απασχολησιμότητα»,
• να περισώσουμε τους ενεργούς μαστόρους προσφέροντάς τους αντίστοιχο έργο,
• να ανασυστήσουμε σοβαρά την αντίστοιχη τεχνική εκπαίδευση,
• να στρέψουμε την εφαρμοσμένη πανεπιστημιακή έρευνα και τους ανθρώπους του πολιτισμού στην κλίμακα της μικρής αλλά πολύτιμης παραγωγικής μας πραγματικότητας,
• να αποκτήσουμε σύγχρονους μηχανισμούς πιστοποίησης, εγκατεστημένους δίπλα στους παραγωγούς σε όλη την περιφέρεια της χώρας,
• να συμβάλουμε στην ριζική οργανική αποκέντρωση της χώρας που θα ενισχύσει την επανακατοίκηση των πιο μικρών οικιστικών πυρήνων της περιφέρειας,
• να συμβάλουμε στην αναμόρφωση των δημοσίων προμηθειών με βασικό κριτήριο τη μεγιστοποίηση της Εγχώριας Προστιθέμενης Αξίας και άμεσο στόχο την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής,
• να επιτραπεί ξανά οι βιοτεχνίες να δημιουργούνται και να λειτουργούν μέσα στον αστικό ιστό (γενικής κατοικίας). Η αποβιομηχάνιση της χώρας συντελείται αδιαλείπτως τα τελευταία τουλάχιστον 30 χρόνια. Είναι τουλάχιστον υποκρισία το ότι ενώ αναγνωρίζουμε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των μεταποιητικών επιχειρήσεων (95%) είναι πολύ μικρές (1-9 άτομα), από την άλλη να προσπαθούμε όλα αυτά τα χρόνια να τις απομακρύνουμε μακριά από τον αστικό ιστό, κάπου μακριά από εμάς, «ας υπάρχουν αρκεί να μην τις βλέπουμε»! Το βασικό επιχείρημα είναι η «όχληση» την οποία δήθεν δημιουργούν τα συνεργεία, μηχανουργεία, ξυλουργεία και όχι τα νυκτερινά κέντρα, οι καφετέριες, σουβλατζίδικα και οι πάσης φύσεως επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος οι οποίες συμβάλλουν οικονομικώς στα έσοδα των δήμων, και όχι μόνο, είτε άμεσα είτε έμμεσα με το μαύρο χρήμα.
• να επανακαλλιεργήσουμε με την μέθοδο της βιολογικής πολυκαλλιέργειας τις δύσκολες περιοχές των βουνών και των νησιών μας, οι οποίες είναι ακόμη απαλλαγμένες από λιπάσματα και φυτοφάρμακα, προκειμένου να αποκτήσουμε διεθνώς εμπορεύσιμα μονάκριβα προϊόντα σε μικρές ποσότητες και απέραντη ποικιλία.

Ας δούμε λοιπόν πώς θα μπορούσαμε να συνεισφέρουμε στην συγκρότηση ενός τέτοιου κινήματος με κέντρο την ενδογενή παραγωγική μας ανασυγκρότηση.

Εδώ ακριβώς έρχεται η προσωπική ο συνεισφορά του καθ ενός από ημάς, στους χώρους εργασίας μας, και στις τοπικές κοινότητες μας. Η ανάδειξη δηλαδή της σημασίας και της αναγκαιότητας της Ενδογενούς Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, όχι ως ενός άλλου αλλά αντίθετα ως του μοναδικού δρόμου που μπορεί να μας βγάλει από τα σημερινά αδιέξοδά μας.

Αυτός βέβαια ο δρόμος δεν αφορά σήμερα μόνο ένα κόμμα αλλά ολόκληρη την ελληνική κοινωνία.

Αυτό είναι ίσως το ελάχιστο  που μπορούμε να κάνουμε για την ώρα.

*Αλέξανδρος Οικονομίδης, Μαθηματικός - Μηχανουργός.

---

[1] ΚΕΠΕ: Εξελίξεις και προοπτικές της μεταποίησης στην Ελλάδα. Ιανουάριος 2016